కర్ణాటకలోని ఉడుపి పట్టణానికి అతి సమీపంలో వెలసిన కడియాలి శ్రీ మహిషాసురమర్ధిని దేవాలయం అద్భుతమైన చరిత్రకు, అనిర్వచనీయమైన ఆధ్యాత్మిక శక్తికి నిలయం. సుమారు 1400 సంవత్సరాలకు పైగా చరిత్ర కలిగిన ఈ పురాతన శక్తి క్షేత్రం, శ్రీ కృష్ణ మఠం కంటే కూడా ప్రాచీనమైనదిగా భావించబడుతోంది. అమ్మవారి శక్తిని కృష్ణుడి భక్తిని ఏకకాలంలో దర్శించుకునే ఈ పవిత్ర స్థలం గురించి తెలుసుకోవడం ఒక అద్భుతమైన అనుభూతి.
ఆలయ చరిత్ర: కడియాలి దేవాలయం చరిత్ర ఉడుపి చరిత్రతో ముడిపడి ఉంది. క్రీ.శ. 7వ శతాబ్దంలో ఉడుపిని పాలించిన రాజాభోజుడు శ్రీ అనంతేశ్వర ఆలయాన్ని నిర్మించిన కాలంలోనే, నగరానికి నలువైపులా నాలుగు దుర్గ గుడులను ప్రతిష్టించినట్లు చరిత్ర చెబుతోంది. ఆ నాలుగు దుర్గా క్షేత్రాలలో ఈ కడియాలి ఆలయం ఒకటి. ఈ దేవాలయం శివల్లి మరియు కడియాలి గ్రామాలకు గ్రామ దేవతగా పూజలందుకుంటోంది.
పురాణ కథ: ఈ ఆలయం గురించి స్థానికంగా ఒక పురాణ కథ ప్రచారంలో ఉంది. ఒక బ్రాహ్మణ యువకుడు దేవి విగ్రహాన్ని తీసుకువెళుతూ, దారిలో ఒక పవిత్రమైన చెరువు (సరస్సు) వద్ద ఆ విగ్రహాన్ని ఒక శిలపై ఉంచి విశ్రాంతి తీసుకున్నాడు. ఆ శిలకు లక్ష్మీదేవి సన్నిధి (దివ్యమైన ఉనికి) ఉండడం వలన, దాని స్పర్శతో విగ్రహం మరింత దైవిక శక్తిని సంతరించుకుని, ఆ శిలకు అతుక్కుపోయింది. ఆ విగ్రహాన్ని ఎంత ప్రయత్నించినా కదపలేకపోయారు. చివరకు కణ్వ మహర్షి ఆ ప్రదేశంలోనే దేవి విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించారని, ఆ విధంగానే ఈ మహిషాసురమర్ధిని అమ్మవారు కడియాలిలో భక్తులకు అనుగ్రహాన్ని ప్రసాదిస్తున్నారని ప్రతీతి.
ఆలయ నిర్మాణ శైలి: ఈ ఆలయం చాళుక్యుల శిల్పకళా శైలిని పోలి ఉంటుంది. కేరళ, పశ్చిమ కనుమల తీరప్రాంత దేవాలయాల నిర్మాణ శైలిలో భాగంగా ఈ ఆలయ గర్భగుడి సాధారణమైనదిగా, ధృఢమైన నల్ల గ్రానైట్ రాళ్లతో నిర్మించబడింది.
గర్భగుడి (మూలస్థానం): పురాతనమైన మూల గర్భగుడికి ఎటువంటి మార్పులు చేయకుండా, బయటి గోడలకు చెక్కిన గ్రానైట్ రాళ్లతో ఆధునీకరించారు.
దేవి విగ్రహం: అమ్మవారి విగ్రహం దాదాపు రెండు అడుగుల ఎత్తులో, నునుపైన నల్లని ఏకశిలతో చెక్కబడి ఉంటుంది. అమ్మవారు నిలబడి ఉన్న భంగిమలో, నాలుగు చేతులలో శంఖం, చక్రం, త్రిశూలం ధరించి, త్రిశూలంతో మహిషాసురుడి తలను చీల్చిన దృశ్యం అద్భుతంగా కనిపిస్తుంది.
ప్రత్యేకత: ఈ ఆలయ వాస్తుశిల్పంలో ఒక ఆధునిక ఆకర్షణ కూడా ఉంది. ఇటీవలి కాలంలో గుడిలో తిరిగే పైకప్పు (Revolving Ceiling) ఏర్పాటు చేశారు, ఇది సాంప్రదాయం, ఆధునికతను మేళవించిన అద్భుతం.
సంప్రదాయం: కడియాలి దేవికి శుక్రవారం రోజున ప్రత్యేక పూజలు, అన్నప్రసాద సేవ చేయడం ఇక్కడి ప్రధాన సంప్రదాయం. ఉడుపి శ్రీ కృష్ణ మఠంతో ఈ ఆలయానికి చారిత్రక అనుబంధం ఉంది. పీఠం అధిరోహించే ముందు పర్యాయ స్వామీజీ కడియాలి మహిషాసురమర్ధిని దేవి ఆశీస్సులు తీసుకోవడం ఒక ముఖ్యమైన సంప్రదాయంగా వస్తోంది.
ప్రధాన ఉత్సవాలు: ఇక్కడ నవరాత్రి మరియు గణేశ చతుర్థి ఉత్సవాలను అత్యంత వైభవంగా నిర్వహిస్తారు. నవరాత్రిలో అమ్మవారిని వివిధ అలంకారాలలో అలంకరించి పూజిస్తారు. వార్షికంగా నిర్వహించే రథోత్సవం కూడా చాలా ప్రసిద్ధి చెందింది.
కడియాలి శ్రీ మహిషాసురమర్ధిని దేవాలయం కేవలం ఒక పురాతన ఆలయం మాత్రమే కాదు, తుళునాడు సంస్కృతికి, శక్తి ఆరాధనకు ఒక గొప్ప చిహ్నం. ఇక్కడికి వచ్చే ప్రతి భక్తుడు అమ్మవారి ఉగ్రరూపంలో కనిపిస్తున్న శాంతమైన భావనను, ఆమె అనుగ్రహంతో లభించే అపారమైన ధైర్యాన్ని, ఆధ్యాత్మిక శక్తిని అనుభవించగలుగుతాడు. ఉడుపి పర్యటనలో తప్పక దర్శించాల్సిన ఈ మహిమాన్విత క్షేత్రం సకల శుభాలను ప్రసాదిస్తుందని నమ్మవచ్చు.
గమనిక: కడియాలి శ్రీ మహిషాసురమర్ధిని దేవాలయం ఉడుపి శ్రీ అనంతేశ్వర ఆలయం కంటే పురాతనమైనదని ఆర్కియాలజిస్ట్ డా. పి. గురురాజ భట్ పరిశోధనలు ధృవీకరిస్తున్నాయి. ఆలయ నిర్మాణ శైలి మరియు విగ్రహంలోని పురాతన లక్షణాలు దీనికి నిదర్శనం.
