ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో కృష్ణానది ఒడ్డున కొలువైన విజయవాడ ఇంద్రకీలాద్రి దేవాలయం హిందువులకు అత్యంత పవిత్రమైన పుణ్యక్షేత్రం. ఇక్కడ స్వయంభువుగా వెలసిన శ్రీ దుర్గా మల్లేశ్వర స్వామి, అమ్మవారు భక్తుల పాలిట కొంగు బంగారం. శతాబ్దాల నాటి చరిత్ర అద్భుతమైన పురాణ గాథలను తనలో నింపుకున్న ఈ దివ్యక్షేత్రం శక్తి ఆరాధనకు కేంద్ర బిందువు. మరి అసుర సంహారిణి అయిన అమ్మవారు ఈ కొండపై ఎలా ఆవిర్భవించింది? తెలుసుకుందాం.
పురాణ గాథ, అమ్మవారి ఆవిర్భావం: కీలుడు తపస్సు.. పూర్వం ఈ పర్వతం కీలుడు అనే యక్షుడి రూపంలో ఉండేది. కీలుడు గొప్ప భక్తుడు. కఠోర తపస్సు చేసి జగన్మాత అయిన దుర్గాదేవిని తనపై ఎల్లప్పుడూ నివాసం ఉండాలని ఆమెను తన శిరస్సుపై ధరించాలని వరం కోరాడు. భక్తుని కోరిక మన్నించిన అమ్మవారు కీలుడిని పర్వతంగా మారిపోమని ఆజ్ఞాపించి అతని కోరిక మేరకు ఇంద్రకీలాద్రిపై స్వయంభువుగా (తానే స్వయంగా) వెలసింది.
అసుర సంహారం: అసురుడైన మహిషాసురుడిని సంహరించిన తర్వాత అమ్మవారు మహిషాసుర మర్దిని రూపంలో ఈ కొండపై కొలువుతీరిందని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ఈ పర్వతంపై కొలువైనందువల్లే విజయవాడకు ‘విజయ’ అనే పేరు వచ్చిందని చెబుతారు.
అర్జునుడి తపస్సు: మహాభారత కాలంలో పాండవ మధ్యముడైన అర్జునుడు ఇక్కడ శివుడి కోసం ఘోర తపస్సు చేసి ఆయన నుండి పాశుపతాస్త్రాన్ని పొందాడని చెబుతారు. అందుకే ఈ కొండకు ఇంద్రకీలాద్రి (ఇంద్రుడి వాహనం అయిన ఐరావతం ఇక్కడ కొలువుతీరినందున లేదా ఇంద్రుడు పూజించినందున) అనే పేరు కూడా వచ్చిందని మరొక కథనం.
ఈ కొండపైనే అమ్మవారు శ్రీ దుర్గాదేవిగా ఆమె కుడివైపున మల్లికార్జున స్వామిగా (శివుడు) కొలువై ఉన్నారు. అందుకే ఈ ఆలయాన్ని శ్రీ దుర్గా మల్లేశ్వర స్వామి దేవాలయం అని పిలుస్తారు.
ఈ సంవత్సరపు ప్రత్యేకత (2025): తిథి వృద్ధి కారణంగా 11 రోజులు, ఈ సంవత్సరంలో తిథి వృద్ధి (ఒక తిథి రెండు రోజులు ఉండటం) సంభవించడం వలన నవరాత్రులు సాధారణంగా ఉండే తొమ్మిది రోజుల కంటే ఎక్కువ, అంటే 11 రోజుల పాటు నిర్వహించబడుతున్నాయి. 2016 తర్వాత మళ్లీ ఈ సంవత్సరమే ఈ అరుదైన సందర్భం రావడం ప్రత్యేకత. ఈ అదనపు రోజుల్లో కూడా అమ్మవారికి అలంకారం చేసి భక్తులకు దర్శనం కల్పిస్తారు.
మహా పూర్ణాహుతి మరియు తెప్పోత్సవం: ఉత్సవాల చివరి రోజున అంటే అక్టోబర్ 2న, విజయదశమి రోజున ఉదయం మహా పూర్ణాహుతి కార్యక్రమం నిర్వహిస్తారు. సాయంత్రం కృష్ణానదిలో అమ్మవారికి హంస వాహన తెప్పోత్సవంను అంగరంగ వైభవంగా నిర్వహిస్తారు ఇది వేడుకలకు ముగింపు పలుకుతుంది.
భారీ ఏర్పాట్లు: భక్తుల రద్దీని దృష్టిలో ఉంచుకుని ఈ సంవత్సరం ప్రత్యేకంగా యాగశాల మరియు పూజా మండపం నిర్మించారు. సామాన్య భక్తులకు ఎలాంటి ఇబ్బంది లేకుండా ప్రత్యేక క్యూ లైన్ల ఏర్పాటు అన్నదానం తాగునీరు, ప్రసాద వితరణ వంటివి విస్తృతంగా నిర్వహించనున్నారు.
వీఐపీ దర్శనాల నియంత్రణ: మూలా నక్షత్రం రోజున సామాన్య భక్తులకు పెద్ద పీట వేస్తూ అన్ని ప్రోటోకాల్ దర్శనాలను రద్దు చేయడం ఈ సంవత్సరం తీసుకున్న ముఖ్య నిర్ణయాలలో ఒకటి.
ఇంద్రకీలాద్రి కేవలం ఒక దేవాలయం కాదు ఇది శక్తికి, ధైర్యానికి నిలయం. అసురులను సంహరించిన దుర్గామాత ఇక్కడ కొలువై ఉండి భక్తులలోని అహంకారం భయం వంటి అంతర్గత అసుర లక్షణాలను తొలగిస్తుంది. ఈ నవరాత్రి ఉత్సవాలలో అమ్మవారిని దర్శించుకోవడం వలన సకల శుభాలు కలుగుతాయి.
గమనిక: నవరాత్రి ఉత్సవాల సందర్భంగా అమ్మవారి దర్శనం కోసం భక్తులు వేల సంఖ్యలో వస్తారు. రద్దీని దృష్టిలో ఉంచుకుని దర్శనానికి ముందుగానే ఏర్పాట్లు చేసుకోవడం మంచిది.
