ఆకాశంలో మన కోసం పనిచేసే శాటిలైట్‌లు ఎందుకు అంత బరువుగా ఉంటాయి? అందులో కూడా బంగారాన్ని ఎందుకు వాడతారు? ఈ ప్రశ్నలు మనలో చాలా మందికి వస్తుంటాయి. లక్షల కోట్లు ఖర్చు చేసి, ఎంతో కష్టపడి పైకి పంపే ఉపగ్రహాలు సురక్షితంగా పనిచేయడానికి వెనుక ఉన్న విజ్ఞానం, మరియు భారత్ ఈ టెక్నాలజీలో సాధిస్తున్న నైపుణ్యం గురించి తెలుసుకుందాం.
శాటిలైట్‌లు భారీగా ఉండటానికి కారణం: ఉపగ్రహాలు (Satellites) బరువుగా ఉండటానికి ప్రధాన కారణం వాటిలో అమర్చే కీలక పరికరాలే. ఇందులో ముఖ్యంగా మూడు భాగాలు ఉంటాయి.
శక్తి వనరులు: శాటిలైట్‌కు కావాల్సిన విద్యుత్తును అందించడానికి పెద్ద సౌర ఫలకాలు (Solar Panels) మరియు భారీ బ్యాటరీలు అవసరం. ఇవి కొన్ని వందల కిలోల బరువును కలిగి ఉంటాయి.
ప్రాపల్షన్ వ్యవస్థ: కక్ష్యలో ఉపగ్రహం స్థానాన్ని మార్చడానికి లేదా దాన్ని నియంత్రించడానికి అవసరమైన ఇంధనం (Fuel) మరియు థ్రస్టర్ (Thruster) వ్యవస్థ ఉంటుంది. ఇది కూడా ఉపగ్రహం యొక్క మొత్తం బరువులో పెద్ద భాగాన్ని ఆక్రమిస్తుంది.
పేలోడ్ (Payload): ఇది ఉపగ్రహం చేయాలనుకునే అసలు పని (కమ్యూనికేషన్, వాతావరణ పరిశీలన, ఫొటోగ్రఫీ) కోసం అమర్చే అతిపెద్ద కెమెరాలు, సెన్సార్లు, ట్రాన్స్‌పాండర్లు వంటి అత్యంత సున్నితమైన మరియు బరువైన పరికరాలు. అందుకే భారీ శాటిలైట్‌లను ప్రయోగించడానికి ISRO LVM3 (బాహుబలి) వంటి శక్తివంతమైన రాకెట్‌లను ఉపయోగిస్తుంది.
శాటిలైట్‌లలో బంగారం వాడకం వెనుక రహస్యం: సాధారణంగా ఉపగ్రహాల పైభాగంలో కనిపించే బంగారు వర్ణపు కవచం నిజమైన బంగారం కాదు. అది మల్టీ-లేయర్ ఇన్సులేషన్ (MLI) అనే పదార్థం. ఇది అల్యూమినియం పూత పూసిన ప్లాస్టిక్ పొరలతో తయారు చేయబడి ఉంటుంది, ఇది ఉపగ్రహాన్ని అంతరిక్షంలోని తీవ్రమైన ఉష్ణోగ్రత మార్పుల నుండి (తీవ్రమైన వేడి, అతి శీతలత) కాపాడుతుంది. అయితే నిజమైన బంగారం మాత్రం ఉపగ్రహాలలో వాడతారు. అది కేవలం కొన్ని భాగాలు లేదా పూతగా మాత్రమే ఉపయోగిస్తారు.
ఉష్ణ నియంత్రణ: గోల్డ్ అనేది ఇన్‌ఫ్రారెడ్ కిరణాలను సమర్థవంతంగా ప్రతిబింబిస్తుంది. కాబట్టి, ఉపగ్రహంలోని సున్నితమైన పరికరాలను వేడి నుండి రక్షించడానికి బంగారు పూత (Gold Plating) వేస్తారు.
విద్యుత్ వాహకత్వం: బంగారం అత్యుత్తమ విద్యుత్ వాహకం కాబట్టి, శాటిలైట్‌లోని ఎలక్ట్రానిక్ కాంటాక్ట్‌లు, సర్క్యూట్‌లలో దీన్ని వాడతారు.
తుప్పు నివారణ: అంతరిక్ష వాతావరణంలో జరిగే తుప్పు (Corrosion) ను నివారించి, పరికరాల విశ్వసనీయతను, దీర్ఘాయుష్షును పెంచడానికి బంగారం ఉపయోగపడుతుంది.
శాటిలైట్‌ల భారీ బరువు, వాటిలోని క్లిష్టమైన సాంకేతికతకు మరియు అంతరిక్షంలో అవి చేయాల్సిన ముఖ్యమైన పనికి అద్దం పడతాయి. బంగారం వాడకం ఉపగ్రహాన్ని ఒక అత్యంత ఖరీదైన ఆభరణంలా కాకుండా, అంతరిక్షంలోని కఠిన పరిస్థితులను తట్టుకుని, ఎక్కువ కాలం సేవలందించే ఒక విశ్వసనీయ యంత్రంగా మారుస్తుంది.
