చెల్లింపు మరియు సెటిల్మెంట్ సిస్టమ్స్ బిల్లు జూలై 25, 2006న లోక్‌సభలో ప్రవేశపెట్టబడింది. ఈ బిల్లు నవంబర్ 28, 2006లోపు తన నివేదికను సమర్పించాలని నిర్ణయించిన ఫైనాన్స్‌పై స్టాండింగ్ కమిటీకి (ఛైర్‌పర్సన్ మేజర్ జనరల్ BC ఖండూరి) సూచించబడింది. అనంతరం ఈ బిల్లు నవంబర్ 26, 2007 న లోక్ సభ లో , డిసెంబర్ 3, 2007 న రాజ్య సభలో ఆమోదం పొంది చట్టంగా రూపాంతరం చెందింది.
-
భారతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ అనేక చెల్లింపు మరియు పరిష్కార వ్యవస్థలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. చెక్కుల మాన్యువల్ క్లియరింగ్, MICR క్లియరింగ్, ఎలక్ట్రానిక్ ఫండ్స్ ట్రాన్స్‌ఫర్ సిస్టమ్స్, ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీలు మరియు విదేశీ మారకం కోసం క్లియరింగ్ మొదలైనవి ఉన్నాయి. వీటిని వివిధ రకాల సంస్థలు నిర్వహిస్తాయి: రియల్ టైమ్ గ్రాస్ సెటిల్మెంట్ సిస్టమ్ రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI)చే నిర్వహించబడుతుంది. , క్లియరింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ ద్వారా ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీలు మరియు విదేశీ మారకద్రవ్యం కోసం ఇంటర్-బ్యాంక్ క్లియరింగ్, RBI మరియు వివిధ ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల ద్వారా చెక్కుల కోసం గృహాలను క్లియర్ చేయడం మరియు ఈ కార్డులను జారీ చేసే బ్యాంకుల ద్వారా కార్డ్ ఆధారిత లావాదేవీలు.
-
ఈ చట్టం వివిధ చెల్లింపులు మరియు సెటిల్మెంట్ వ్యవస్థలను నియంత్రించడానికి మరియు పర్యవేక్షించడానికి RBIకి అధికారం కల్పించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. ఇది సెటిల్మెంట్ సిస్టమ్ యొక్క అవసరాలను నిర్దేశిస్తుంది మరియు స్థూల మరియు నికర సెటిల్మెంట్ విధానాలను అనుమతించడానికి RBIకి అధికారం ఇస్తుంది. (నికర సెటిల్మెంట్ అంటే, సిస్టమ్ పార్టిసిపెంట్‌లలో చెల్లించాల్సిన లేదా చెల్లించాల్సిన లేదా బట్వాడా చేయదగిన డబ్బు లేదా సెక్యూరిటీల మొత్తం సర్దుబాటు చేయబడవచ్చు, తద్వారా వచ్చే మొత్తం లేదా సెక్యూరిటీలు మాత్రమే చెల్లించబడతాయి లేదా బదిలీ చేయబడతాయి. ఉదాహరణకు, A B రూ. 100 మరియు B రుణం A రూ. 30, రూ. 70 నికర చెల్లింపు A నుండి B వరకు చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. స్థూల సెటిల్‌మెంట్‌లో, A B రూ. 100 మరియు B రెండు వేర్వేరు లావాదేవీలుగా A రూ. 30 చెల్లిస్తారు).
- చెల్లింపు మరియు సెటిల్మెంట్ సిస్టమ్ (సిస్టమ్ ప్రొవైడర్)ని నిర్వహించే ప్రతి వ్యక్తి RBIచే అధికారం కలిగి ఉండాలి. అధికారం కోసం దరఖాస్తు ఫారమ్ మరియు విధానం RBIచే సూచించబడుతుంది. ఇది దరఖాస్తును పరిగణనలోకి తీసుకునేటప్పుడు ప్రతిపాదిత వ్యవస్థ యొక్క ఆవశ్యకత, సాంకేతిక ప్రమాణాలు మరియు రూపకల్పన, దరఖాస్తుదారు యొక్క ఆర్థిక స్థితి, ద్రవ్య మరియు క్రెడిట్ విధానం, వినియోగదారు ఆసక్తి మొదలైన అనేక అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటుంది. తిరస్కరణ విషయంలో, RBI తన వాదనను వినడానికి దరఖాస్తుదారునికి సహేతుకమైన అవకాశాన్ని ఇస్తుంది మరియు వ్రాతపూర్వకంగా తిరస్కరణకు గల కారణాలను తెలియజేస్తుంది.
-
సిస్టమ్ ప్రొవైడర్ చట్టం లేదా దాని నిబంధనలకు లేదా అధికార షరతులకు అనుగుణంగా లేకపోతే RBI అధికారాన్ని రద్దు చేయవచ్చు.
-
చెల్లింపు సూచనల ఫార్మాట్, సిస్టమ్‌లు నిర్వహించాల్సిన సమయం, సిస్టమ్‌లోని నిధుల బదిలీ విధానం మరియు సిస్టమ్‌లో సభ్యత్వం కోసం ప్రమాణాలతో సహా వివిధ ప్రమాణాలను RBI సూచించవచ్చు. సిస్టమేటిక్ రిస్క్ తగినంతగా నియంత్రించబడలేదని విశ్వసిస్తే నిర్దిష్ట చర్య తీసుకోవాలని సిస్టమ్ ప్రొవైడర్లకు RBI వ్రాతపూర్వకంగా ఆదేశాలు జారీ చేయవచ్చు. (సిస్టమాటిక్ రిస్క్ అంటే ఒక సిస్టమ్ పార్టిసిపెంట్ తన బాధ్యతను చెల్లించకపోవడం లేదా ఇతర పార్టిసిపెంట్లు తమ బాధ్యతలను నెరవేర్చడంలో అసమర్థతకు దారితీసే సిస్టమ్‌లో ఏదైనా అంతరాయం కలిగించడం వల్ల ఉత్పన్నమయ్యే ప్రమాదం).
-
నిర్మాణం లేదా చెల్లింపులను ప్రభావితం చేసే వ్యవస్థలో ఏదైనా మార్పు RBI నుండి ముందస్తు అనుమతి అవసరం. అటువంటి సందర్భాలలో, సిస్టమ్ ప్రొవైడర్ అన్ని సిస్టమ్ భాగస్వాములకు కనీసం 30 రోజుల నోటీసు ఇవ్వాలి.
-
ఏదైనా చెల్లింపు వ్యవస్థ యొక్క ఆపరేషన్‌కు సంబంధించిన ఏదైనా సమాచారాన్ని యాక్సెస్ చేయడానికి RBIకి అధికారం ఉంది మరియు ఈ సిస్టమ్‌ల యొక్క ఆడిట్‌లు మరియు తనిఖీలను నిర్వహించవచ్చు.
-
సిస్టమ్ ప్రొవైడర్ ఇప్పటికే ఉన్న మరియు సంభావ్య పాల్గొనేవారికి ఛార్జీలు, బాధ్యత పరిమితులు, నెట్టింగ్ సిస్టమ్‌లు మొదలైన వాటితో సహా నిబంధనలు మరియు షరతులను బహిర్గతం చేయాలి.
-
చెల్లింపు బాధ్యతలు మరియు పరిష్కారం కోసం సూచనలు చెల్లింపు వ్యవస్థ యొక్క అధికారాన్ని జారీ చేసేటప్పుడు RBI ఆమోదించిన విధానానికి అనుగుణంగా ఉంటాయి. సెటిల్మెంట్ అనేది RBIచే ఆమోదించబడిన స్థూల సెటిల్మెంట్ లేదా నికర సెటిల్మెంట్ కావచ్చు. ఏదైనా సెటిల్మెంట్, స్థూలమైనా లేదా నికరమైనా, డబ్బు, భద్రత, విదేశీ మారకం లేదా ఉత్పన్నం నిర్ణయించబడిన వెంటనే, అటువంటి లావాదేవీలు వాస్తవంగా చెల్లించబడనప్పటికీ, అది అంతిమమైనది మరియు తిరిగి పొందలేనిది.
-
సిస్టమ్ ప్రొవైడర్ ఇతర పాల్గొనేవారి మధ్య ఏవైనా వివాదాలను పరిష్కరించడానికి పాల్గొనేవారి ప్యానెల్‌ను ఏర్పాటు చేస్తారు. సిస్టమ్ ప్రొవైడర్ మరియు పార్టిసిపెంట్ మధ్య లేదా సిస్టమ్ ప్రొవైడర్ల మధ్య ఏదైనా వివాదం RBIచే నిర్ణయించబడుతుంది. సిస్టమ్ ప్రొవైడర్ లేదా పార్టిసిపెంట్ హోదాలో RBIకి సంబంధించిన ఏదైనా వివాదం సెబీ చట్టం, 1992 ప్రకారం ఏర్పాటు చేయబడిన సెక్యూరిటీస్ అప్పిలేట్ ట్రిబ్యునల్‌కు సూచించబడుతుంది.
-
వివిధ నేరాలు మరియు జరిమానాలను నిర్దేశిస్తుంది. నిధుల కొరత కారణంగా ఎలక్ట్రానిక్ నిధుల బదిలీని అవమానిస్తే గరిష్టంగా రెండు సంవత్సరాల జైలు శిక్ష మరియు/లేదా బదిలీ మొత్తానికి రెట్టింపు జరిమానా విధించబడుతుంది. ఎవరైనా అనుమతి లేకుండా సెటిల్మెంట్ సిస్టమ్‌ను నిర్వహిస్తే ఒక నెల నుండి పది సంవత్సరాల వరకు జైలు శిక్ష మరియు ఒక కోటి వరకు జరిమానా విధించబడుతుంది. ఎవరైనా తప్పుడు సమాచారం అందించినట్లయితే మూడేళ్ల వరకు జైలు శిక్ష మరియు రూ. 10 లక్షల నుండి రూ. 50 లక్షల వరకు జరిమానా విధించబడుతుంది. సమాచారం లేదా రిటర్న్‌లను అందించడంలో విఫలమైతే రూ. 10 లక్షల జరిమానా విధిస్తారు.
