పశ్చిమ బెంగాల్‌లో జరిగే దుర్గా పూజ కేవలం పండుగ మాత్రమే కాదు, ఒక అద్భుతమైన సంస్కృతి సంప్రదాయాల సమ్మేళనం. ఈ వేడుకల్లో మృణ్మయ మూర్తి (మట్టి విగ్రహం) తయారీ అత్యంత కీలకమైనది. అయితే ఈ విగ్రహాన్ని తయారుచేయడానికి ఉపయోగించే పవిత్రమైన మట్టి (పుణ్య మట్టి) వెనుక ఒక లోతైన హృదయాన్ని కదిలించే రహస్యం దాగి ఉంది. ఆ మట్టిని వేశ్యల గృహాల నుండి ఎందుకు సేకరిస్తారు? ఈ సంప్రదాయంలో దాగి ఉన్న సామాజిక ఆధ్యాత్మిక ప్రాముఖ్యత ఏమిటో తెలుసుకుందాం.
దుర్గాదేవి మూర్తి తయారీకి నాలుగు ముఖ్యమైన ప్రదేశాల నుండి సేకరించిన మట్టిని (చతుస్పతి మట్టి) ఉపయోగిస్తారు. అవి నది ఒడ్డున ఉన్న మట్టి, ఆవు పేడ, గోమూత్రం మరియు అత్యంత పవిత్రమైనదిగా భావించబడే నిషిద్ధ పల్లి (వేశ్యల గృహాల ప్రాంతం) నుండి సేకరించిన మట్టి. ఈ మట్టిని ‘పుణ్య మాటి’ (పవిత్ర మట్టి) లేదా ‘బారంగ్నార్ మాతీ’ అని పిలుస్తారు. ఈ మట్టిని సేకరించడం ఒక ప్రత్యేకమైన పూజా కార్యక్రమంతో కూడుకున్న ఆచారం. వేశ్యల గృహాల నుండి మట్టిని సేకరించడం వెనుక ప్రధానంగా రెండు బలమైన ఆధ్యాత్మిక మరియు సామాజిక కారణాలు ఉన్నాయి.
ఆధ్యాత్మిక శుద్ధి: హిందూ పురాణాల ప్రకారం, ఒక వ్యక్తి వేశ్య గృహంలోకి ప్రవేశించినప్పుడు, అతను తన పుణ్యాన్ని లేదా మంచి కర్మలను ఆ గృహం వాకిలి వద్దే వదిలి లోపలికి ప్రవేశిస్తాడు. అందువల్ల ఆ వాకిలి వద్ద ఉన్న మట్టి పుణ్యరాశితో నిర్మలమైన శక్తితో నిండి ఉంటుందని అందుకే అది పవిత్రమైందని నమ్ముతారు.
సామాజిక అంగీకారం : ఈ సంప్రదాయం అన్ని వర్గాల ప్రజలనూ దేవి పూజలో భాగస్వాములను చేయాలనే ఉద్దేశాన్ని చాటుతుంది. అత్యంత నిషిద్ధమైన లేదా వెలివేయబడిన ప్రదేశం నుండి మట్టిని సేకరించడం ద్వారా దుర్గాదేవి దృష్టిలో సమాజంలోని ఎవ్వరూ అస్పృశ్యులు కారని ప్రతి ఒక్కరి భాగస్వామ్యం దైవికమైనదని ప్రకటించినట్లు అవుతుంది. ఇది సమానత్వం మరియు అంగీకారం అనే సందేశాన్నిస్తుంది. ఈ మట్టిని విగ్రహం తయారీలో ఉపయోగించడం ద్వారా, అమ్మవారు సమాజంలోని అన్ని వర్గాలను తనలో ఇముడ్చుకుందని ఆ శక్తి అందరిలోనూ ఉందని విశ్వసిస్తారు.
వేశ్యల గృహాల నుండి మట్టిని సేకరించే ఈ ప్రత్యేకమైన సంప్రదాయం దుర్గా పూజ వేడుకకు లోతైన మానవీయ కోణాన్ని జోడిస్తుంది. ఈ ఆచారం కేవలం పూజ విధి మాత్రమే కాదు సమాజంలోని అత్యంత నిరాదరణకు గురైన వర్గాలను కూడా గౌరవించి వారిని పండుగలో భాగం చేసే విశాల దృక్పథాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.
గమనిక: ఈ సంప్రదాయం వెనుక ఉన్న ఉద్దేశం లోతైన సామాజిక అంగీకారం మరియు ఆధ్యాత్మిక శుద్ధిని తెలియజేస్తుంది. కాలక్రమేణా ఈ సంప్రదాయం బెంగాలీ సంస్కృతిలో అంతర్భాగంగా స్థిరపడింది.
