ఏడాది పొడవునా వచ్చే 24 ఏకాదశుల్లో ‘వైకుంఠ ఏకాదశి’ అత్యంత ప్రత్యేకం. శ్రీమహావిష్ణువు కొలువై ఉండే వైకుంఠ ద్వారాలు తెరుచుకునే పవిత్రమైన రోజు ఇది. అందుకే దీనిని ‘ముక్కోటి ఏకాదశి’ అని కూడా అంటారు. భక్తిశ్రద్ధలతో ఈ ఒక్క రోజు ఉపవసించి, ఉత్తర ద్వార దర్శనం చేసుకుంటే సకల పాపాలు తొలగిపోతాయని, మోక్షం సిద్ధిస్తుందని భక్తుల ప్రగాఢ విశ్వాసం. ఈ పర్వదినం మన అంతరాత్మను శుద్ధి చేసుకునే ఒక గొప్ప ఆధ్యాత్మిక అవకాశం.
పురాణ గాథ మరియు విశిష్టత: వైకుంఠ ఏకాదశి ప్రాముఖ్యత గురించి పద్మ పురాణంలో ఒక అద్భుతమైన కథ ఉంది. పూర్వం కృతయుగంలో మురాసురుడు అనే రాక్షసుడు దేవతలను, మునులను తీవ్రంగా వేధించేవాడు. అతని అరాచకాలు భరించలేక దేవతలందరూ శ్రీమహావిష్ణువును శరణు వేడారు. భక్త సులభుడైన విష్ణుమూర్తి ఆ రాక్షసుడితో యుద్ధానికి తలపడ్డాడు.
ఏకాదశి శక్తి జననం: శ్రీహరి మురాసురుడితో వెయ్యేళ్ల పాటు సుదీర్ఘంగా యుద్ధం చేశాడు. ఆ క్రమంలో కాస్త విశ్రాంతి తీసుకోవాలని భావించి, బదరికాశ్రమంలోని ఒక గుహలోకి వెళ్ళి యోగనిద్రలోకి జారుకున్నాడు. విష్ణువు నిద్రిస్తున్నాడని గ్రహించిన మురాసురుడు, ఆయనను సంహరించడానికి గుహలోకి ప్రవేశించాడు. సరిగ్గా అదే సమయంలో విష్ణుమూర్తి దేహం నుండి ఒక దివ్య శక్తి (కన్య) ఉద్భవించింది. ఆ శక్తి తన హుంకారంతో మురాసురుడిని భస్మం చేసింది.
వరం పొందిన ఏకాదశి: నిద్రలేచిన విష్ణుమూర్తి జరిగిన వృత్తాంతాన్ని చూసి సంతోషించాడు. ఆ కన్యకు ‘ఏకాదశి’ అని నామకరణం చేసి, ఒక వరం కోరుకోమన్నాడు. “స్వామీ! ఈ రోజున ఎవరైతే నిష్ఠతో ఉపవాసం ఉండి నిన్ను పూజిస్తారో, వారికి మోక్షం ప్రసాదించు” అని ఆమె కోరింది. ఆ రోజునే మనం వైకుంఠ ఏకాదశిగా జరుపుకుంటాం.
ముక్కోటి ఏకాదశి అని ఎందుకు అంటారు? ఈ పవిత్రమైన రోజునే సాగర మథనం ద్వారా అమృతం ఉద్భవించిందని, అదే సమయంలో ముక్కోటి దేవతలు వైకుంఠానికి చేరుకుని శ్రీహరిని దర్శించుకున్నారని చెబుతారు. అందుకే దీనికి ‘ముక్కోటి ఏకాదశి’ అనే పేరు వచ్చింది. ఈ రోజున ఆలయాల్లోని ‘ఉత్తర ద్వారం’ గుండా స్వామిని దర్శించుకోవడం వల్ల వైకుంఠ ప్రాప్తి కలుగుతుందని భక్తుల నమ్మకం. వైజ్ఞానికంగా చూసినా ఏకాదశి నాడు చేసే ఉపవాసం శరీరంలోని జీర్ణక్రియను మెరుగుపరిచి, మనసును ప్రశాంతంగా ఉంచుతుంది.
ప్రారంభం మరియు పూజ: బ్రాహ్మీ ముహూర్తం, ఏకాదశి రోజున(డిసెంబర్ 30 న)సూర్యోదయానికి ముందే నిద్రలేచి, తలస్నానం చేయాలి. వీలు కానీ వారు ఉదయం 8 గంటల లోపు స్నానం చేసి పూజ చేసుకోవటం ఉత్తమం అని పండితులు సూచిస్తున్నారు. అలాగే ఆరోగ్యంగా ఎటువంటి ఇబ్బంది లేనివారు ఉపవాసం వుండి సాయంత్రం 6 గంటలకు మరల పూజ చేసి ఫలహారం స్వీకరించాలి.విష్ణువు కు తులసి దళాలతో ఆరాధించి,శక్తి కొలది నైవేద్యం సమర్పించాలి అని
(ద్వాదశి పారణ): ఏకాదశి వ్రతం మరుసటి రోజు (ద్వాదశి) ఉదయం పారణతో ముగుస్తుంది. ద్వాదశి ఘడియలు ముగియక ముందే భోజనం చేయడం ద్వారా వ్రత ఫలం సంపూర్ణంగా లభిస్తుంది.
గమనిక: పైన పేర్కొన్న సమాచారం హిందూ ధర్మ శాస్త్రాలు మరియు పండితుల అభిప్రాయాల ఆధారంగా అందించబడింది. ఏకాదశి తిథి సమయాలు ప్రాంతాన్ని బట్టి స్వల్పంగా మారవచ్చు, కాబట్టి మీ స్థానిక పంచాంగాన్ని అనుసరించడం ఉత్తమం. వృద్ధులు, అనారోగ్య సమస్యలు ఉన్నవారు మరియు గర్భిణీ స్త్రీలు కఠిన ఉపవాస నియమాలు పాటించనవసరం లేదు, కేవలం సాత్విక ఆహారం తీసుకుంటూ భగవంతుని స్మరిస్తే సరిపోతుంది.
