పిల్లల చేతిలో స్మార్ట్ఫోన్ ఒక ఆయుధంలా మారింది. ఏడ్చినా, అన్నం తినకపోయినా వెంటనే మొబైల్ ఇచ్చి వాళ్ల దృష్టి మళ్లిస్తున్నాం. కానీ మీరు ఇచ్చే ఆ కొద్దిసేపు స్క్రీన్ టైమ్, వారి పసి మెదడుపై ఎంత భయంకరమైన ప్రభావం చూపుతోందో మీకు తెలుసా? మెదడు ఎదుగుదల దశలో ఉన్నప్పుడు మొబైల్ వాడకం వల్ల ఎలాంటి ప్రమాదాలు పొంచి ఉన్నాయో సైలెంట్గా జరిగే ఆ డ్యామేజ్ గురించి తెలుసుకోవడం అత్యవసరం..
మెదడు ఎదుగుదలపై తీవ్ర ప్రభావం: పిల్లల మెదడు ఆరు సంవత్సరాల లోపు వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతుంది. ఈ కీలక సమయంలో మొబైల్ ఫోన్లు ఎక్కువగా చూడటం వల్ల వారి మెదడు నిర్మాణం, పనితీరులో అనూహ్యమైన మార్పులు సంభవిస్తాయి.
డాపమైన్ ఓవర్లోడ్: మొబైల్ గేమ్లు, వీడియోల నుండి పిల్లలకు తక్షణమే అద్భుతమైన ఉత్తేజం (Stimulation) లభిస్తుంది. దీనివల్ల మెదడులో ‘డాపమైన్’ (Dopamine) అనే రసాయనం అధికంగా విడుదలవుతుంది. దీనికి అలవాటుపడిన మెదడు, నిజ జీవితంలో నెమ్మదిగా ఉండే చదువు, ఆటల పట్ల ఆసక్తిని కోల్పోతుంది. దీనిని ‘డిజిటల్ అడిక్షన్’ అంటారు.
ఏకాగ్రత, జ్ఞాపకశక్తి తగ్గింపు: మొబైల్ స్క్రీన్పై దృశ్యాలు, శబ్దాలు చాలా వేగంగా మారడం వల్ల, మెదడు దీర్ఘకాలిక ఏకాగ్రతను కోల్పోతుంది. దీనివల్ల చదువుకునేటప్పుడు లేదా ఏదైనా ఒక పనిపై దృష్టి పెట్టే సామర్థ్యం (Attention Span) తగ్గుతుంది. జ్ఞాపకశక్తి కూడా ప్రభావితమవుతుంది.
భాషాభివృద్ధిలో జాప్యం: చిన్నప్పుడు మొబైల్ ఎక్కువ చూసే పిల్లలు ఇతరులతో ముఖాముఖిగా మాట్లాడటం,ఇంటరాక్ట్ అవ్వడం తగ్గిస్తారు. దీనివల్ల వారి భాషాభివృద్ధి నెమ్మదిస్తుంది, సరైన పదాలు, భావాలను వ్యక్తం చేయడంలో ఇబ్బందులు పడతారు.
నిద్ర, మానసిక ఆరోగ్యంపై ప్రతికూలత: మొబైల్ ఫోన్ల నుంచి వచ్చే నీలి కాంతి (Blue Light) కేవలం కళ్ళకే కాదు, పిల్లల నిద్ర నాణ్యతను, మానసిక ఆరోగ్యాన్ని కూడా తీవ్రంగా దెబ్బతీస్తుంది.
నిద్ర లేమి: రాత్రి పడుకునే ముందు మొబైల్ చూడటం వల్ల, నీలి కాంతి నిద్రను ప్రేరేపించే ‘మెలటోనిన్’ (Melatonin) హార్మోన్ ఉత్పత్తిని అడ్డుకుంటుంది. దీనివల్ల పిల్లలకు త్వరగా నిద్ర పట్టకపోవడం, నిద్రలో అంతరాయం ఏర్పడటం జరుగుతుంది. నాణ్యమైన నిద్ర లేకపోతే మెదడు ఎదుగుదల దెబ్బతింటుంది.
సామాజిక నైపుణ్యాల లోపం: మొబైల్తో ఎక్కువ గడిపే పిల్లలు సహచరులు లేదా కుటుంబ సభ్యులతో ఇంటరాక్ట్ అవ్వడం తగ్గిస్తారు. ఎదుటివారి భావోద్వేగాలను అర్థం చేసుకునే ‘సామాజిక నైపుణ్యాలు’ (Social Skills) సరిగా అభివృద్ధి చెందవు. ఇది భవిష్యత్తులో వారి సంబంధాలపై, స్కూల్లో స్నేహితులతో మెలిగే తీరుపై ప్రభావం చూపుతుంది.
మానసిక సమస్యలు: కొంతమంది పిల్లల్లో ఒంటరితనం చిరాకు, ఆందోళన లాంటి మానసిక సమస్యలు కూడా మొబైల్ అడిక్షన్ వల్ల పెరిగే ప్రమాదం ఉంది.
