బ్రిటీష్ బానిస సంకెళ్లను తెంచుకొని స్వేచ్ఛా వాయువులను పీల్చుకుంటున్నాం. నేటికి 75 ఏళ్లు పూర్తైంది. భవిష్యత్తు తరాల కోసం ఆనాడు ఎంతో మంది తమ ప్రాణాలను త్యాగం చేశారు. నిస్వార్థ పోరాటంతో బ్రిటీష్ వారికి వ్యతిరేకంగా తమగళం వినిపించారు. ఆనాటి నాయకులు నేడు మనకు మచ్చుకు కూడా కనిపించరు. వాళ్ల జయంతులు, వర్ధంతులు వచ్చినప్పుడు తలుచుకోవడంతో పాటు.. వారి కీర్తిని తరతరాలకు వ్యాపింపచేయడమే మన బాధ్యత.. స్వాతంత్ర సమరయోధులు గురించి చదువుకుంటూనే మనం పెరిగాం. ఇప్పుడు కొత్తగా తెలుసుకోవాల్సింది ఏం లేదు. అయినాసరే వారి గురించి మళ్లీ కొంత తెలుసుకుందాం.!
మహాత్మా గాంధీ
గాంధీ, ఒక భారతీయ న్యాయవాది, వలసవాద వ్యతిరేక జాతీయవాది మరియు రాజకీయ నీతివాది. అతని విశేష కృషి కారణంగా, మోహన్దాస్ కరంచంద్ గాంధీని ‘జాతి పితామహుడు’, ‘మహాత్మా గాంధీ’ అని పిలుస్తారు. 1869 అక్టోబరు 2వ తేదీన జన్మించిన అతను 13 సంవత్సరాల వయస్సులో కస్తూర్బాను వివాహం చేసుకున్నాడు, లండన్లో న్యాయశాస్త్రం అభ్యసించి , ప్రాక్టీస్ కోసం దక్షిణాఫ్రికాకు వెళ్లాడు. కొంతమంది భారతీయులపై జాతి అన్యాయాన్ని చూసిన తర్వాత అతను మానవ హక్కుల కోసం పోరాడటానికి ప్రేరేపించబడ్డాడు.బ్రిటీష్ పాలనలో భారతదేశ పరిస్థితిని చూసిన తర్వాత, గాంధీ స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి తీవ్రమైన మద్దతుదారుగా మారారు. అతను ఉప్పు పన్నులకు వ్యతిరేకంగా నిరసన తెలిపాడు. స్వాతంత్ర్యం కోసం తన అన్వేషణలో వివిధ అహింసా బ్రిటీష్ వ్యతిరేక ప్రచారాలకు నాయకత్వం వహించాడు. సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమం మరియు క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం మహాత్మా గాంధీ చేపట్టిన కొన్ని ముఖ్యమైన ఉద్యమాలు.
సుభాష్ చంద్రబోస్
సుభాష్ చంద్రబోస్ నిస్సందేహంగా, చరిత్రలో గొప్ప భారతీయ స్వాతంత్ర్య సమరయోధులలో ఒకరు. అతను జనవరి 23, 1897న జన్మించాడు. 1920ల ప్రారంభం నుంచి 1930 చివరి వరకు, అతను కాంగ్రెస్ యొక్క రాడికల్ విభాగానికి నాయకుడు. అతను జపాన్ సహాయంతో ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీ (INA)ని స్థాపించాడు. అతని మరణానికి అధికారిక కారణం 1945లో జరిగిన విమాన ప్రమాదం కారణంగా చెప్పబడినప్పటికీ, అది కప్పిపుచ్చడం లేదా పూర్తి కల్పన అనే ఊహాగానాలు నేటికీ ఉన్నాయి. మరణం లేని అమరజీవిగా సుభాష్ చంద్రబోస్ నేటికీ అందరి హృదయాల్లో నిలిచిపోయారు.
భగత్ సింగ్
1907లో జన్మించిన భగత్ సింగ్ పంజాబ్లోని అవిభాజ్య రాష్ట్రంలో సిక్కు కుటుంబంలో జన్మించాడు. మరణించే వరకు తన దేశభక్తి విలువలకు కట్టుబడి ఉన్నాడు. అతను భారతదేశంలోని అత్యంత తీవ్రమైన విప్లవకారులలో ఒకడు. సింగ్ వివాదాస్పదమైనప్పటికీ భారతదేశం యొక్క స్వాతంత్ర్య తపనలో మంచి గౌరవనీయ వ్యక్తి. భగత్, బతుకేశ్వర్ దత్తో కలిసి ఏప్రిల్ 8, 1929న ఢిల్లీలోని సెంట్రల్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీపై బాంబు దాడి చేశారు. భగత్కు మరణశిక్ష, ఆ తర్వాత దత్కు జీవిత ఖైదు. భారతదేశ స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడుతున్న ఫ్రంట్లైన్ యోధుడిగా చాలా సాధించడానికి సింగ్కు కేవలం 23 ఏళ్లు. భగత్ సింగ్ పేరు మరియు త్యాగం లేకుండా చరిత్ర అసంపూర్ణం.
సర్దార్ వల్లభాయ్ భాయ్ పటేల్
సర్దార్ వల్లభాయ్ భాయ్ పటేల్ (31 అక్టోబర్ 1875 – 15 డిసెంబర్ 1950), సాధారణంగా సర్దార్ అని పిలుస్తారు, ఒక భారతీయ న్యాయవాది, ప్రభావవంతమైన రాజకీయ నాయకుడు, న్యాయవాది మరియు రాజనీతిజ్ఞుడు. అతను చిన్నప్పటి నుంచి నిర్భయమైన వ్యక్తి. దేశం పట్ల అతని సంకల్ప శక్తి, సంకల్పం కారణంగా “భారతదేశపు ఉక్కు మనిషి”గా ఆయన ప్రసిద్ధి చెందారు. సర్దార్ వల్లభాయ్ భాయ్ పటేల్ భారతదేశం యొక్క మొదటి హోం మంత్రి మరియు మొదటి ఉప మంత్రిగా పనిచేశారు. వివిధ రాచరిక రాష్ట్రాలను భారత జెండా కిందకు తీసుకురావడంలో ఆయన చేసిన కృషికి ఆయనను ‘ఐరన్మ్యాన్ ఆఫ్ ఇండియా మరియు యూనిఫైయర్ ఆఫ్ ఇండియా’ అని కూడా పిలుస్తారు.
జవహర్లాల్ నెహ్రూ
భారతీయ వలసవాద వ్యతిరేక జాతీయవాది, లౌకిక మానవతావాది, సామాజిక ప్రజాస్వామ్యవాది, రచయిత. 1889లో జన్మించిన జవహర్లాల్ నెహ్రూ, మోతీలాల్ నెహ్రూ, స్వరూప్ రాణి దంపతులకు ఏకైక కుమారుడు. నెహ్రూ భారత స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు రాజకీయ నాయకుడిగా ప్రసిద్ధి చెందడానికి ముందు న్యాయవాదిగా తన వృత్తిని ప్రారంభించారు. భారతదేశాన్ని బ్రిటిష్ వారి నుంచి విడిపించడానికి మహాత్మా గాంధీ చేసిన ప్రయత్నాలు భారతదేశ స్వాతంత్ర్యం కోసం అతని సంకల్పాన్ని ప్రభావితం చేశాయి. అతను విముక్తి పోరాటంలో పాల్గొన్నాడు, స్వాతంత్ర్యం తర్వాత భారతదేశం యొక్క మొదటి ప్రధానమంత్రి కావడానికి ముందు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడిగా ఎదిగాడు. అతను పిల్లలను ఎంతగానో ప్రేమిస్తున్నందున అతని ముద్దుపేరు నెహ్రూ చాచా అని అతని పుట్టినరోజును బాలల దినోత్సవంగా ప్రకటించారు.
బాల గంగాధర తిలక్
తిలక్ ఒక విశిష్ట భారత స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, 1856లో జన్మించారు. బాలగంగాధర తిలక్ “స్వరాజ్యం నా జన్మహక్కు” అనే నినాదాన్ని ప్రారంభించారు. అతను లాల్, బాల్, పాల్ త్రయంలో ఒకరిగా పిలువబడ్డాడు. బ్రిటిష్ పాలకులను ఎదిరించేందుకు తిలక్ పాఠశాలలను ప్రారంభించి పత్రికలను ప్రచురించారు.
లాలా లజపతిరాయ్
లాలా లజపత్ రాయ్, పంజాబ్ కేసరి అని కూడా పిలుస్తారు, 1865లో పంజాబ్లో జన్మించారు. రాయ్ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ యొక్క రాడికల్ సభ్యులలో ఒకరు. లాల్-బాల్-పాల్ త్రయం సభ్యుడు. 1920లో జలియావాలా బాగ్ ఘటనకు వ్యతిరేకంగా సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమం మరియు పంజాబ్ నిరసనకు నాయకత్వం వహించిన తర్వాత అతను ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకున్నాడు. 1928లో సైమన్ కమిషన్ ప్రదర్శన సందర్భంగా బ్రిటిష్ వారు లాఠీ ఛార్జ్లో అతన్ని చంపారు.
రాణి లక్ష్మీబాయి
నవంబర్ 19, 1828న ఝాన్సీ రాణి లక్ష్మీబాయి వారణాసిలో జన్మించింది. ఉత్తర భారతదేశంలోని ఝాన్సీ సంస్థానానికి రాణి రాణి లక్ష్మీబాయి భారతదేశ స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో మహిళల ప్రతిఘటనకు చిహ్నంగా మారింది. ఆమె 1828లో కాశీలో జన్మించినప్పుడు ఆమె పేరు ‘మణికర్ణిక’.. బ్రిటీష్ వారి అధికారానికి లొంగబోనని ఆమె స్పష్టం చేసింది. ఏడు రోజుల పాటు, ఆమె కొద్దిగా సైన్యంతో తన ప్రాంతాన్ని వీరోచితంగా రక్షించుకుంది. ఆమె 1858లో గ్వాలియర్లో చంపబడే వరకు బ్రిటీష్తో ధైర్యంగా పోరాడింది. ఆమె విప్లవ యుద్ధంలో అత్యంత దృఢమైన సైనికుల్లో ఒకరు. ఆమె అనేక మంది భారతీయ మహిళలను వారి దేశ స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడటానికి ప్రేరేపించింది. ఆమె కేవలం 12 సంవత్సరాల వయస్సులో ఝాన్సీ రాజు గంగాధరరావును వివాహం చేసుకుంది. తన భర్త మరణం తరువాత, రాణి లక్ష్మీబాయి రాష్ట్ర ప్రభుత్వ నియంత్రణను చేపట్టారు 1858లో బ్రిటీష్ సేనలు దానిని ఆక్రమించినప్పుడు ఆమె తన పసిపాపతో తన కోటను రక్షించుకుంది. జూన్ 18, 1858న గ్వాలియర్లో, ఆమె భారీ గులాబీకి వ్యతిరేకంగా జరిగిన యుద్ధంలో మరణించింది.
మహాదేవి వర్మ
మహాదేవి వర్మ, హిందీ కవయిత్రి, స్వాతంత్ర్య సమరయోధురాలు, విద్యావేత్త, 1907లో అలహాబాద్లో ప్రగతిశీల హిందూ కుటుంబంలో జన్మించారు. అలహాబాద్లోని ప్రయాగ్ మహిళా విద్యాపీఠ్కి ప్రిన్సిపాల్గా, ఆపై వైస్-ఛాన్సలర్గా పనిచేశారు, ఇది మహిళా రెసిడెన్షియల్ సంస్థ, మహిళల విద్యకు గణనీయంగా తోడ్పడింది . మహాదేవి వర్మ రాజకీయ కార్యక్రమాల్లో పాల్గొనలేదు.
బసంతీ దేవి
1880 మార్చి 23వ తేదీన జన్మించిన బసంతీ దేవి, ఆమె భర్త చిత్తరంజన్ దాస్ అరెస్టు కావడంతో స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో పాల్గొంది. అత్యంత ప్రముఖ మహిళా స్వాతంత్ర్య సమరయోధులలో ఒకరు, ఆమె ఖిలాఫత్ ఉద్యమం. శాసనోల్లంఘన ప్రచారంలో భాగమైంది . ఆమె మహిళా విద్యా కేంద్రమైన నారీ కర్మ మందిర వ్యవస్థాపక సభ్యురాలు కూడా. ఖాదీ అమ్మినందుకు ఆమె కోల్కతాలో కొంతకాలం జైలులో ఉన్నారు. ఆమె అరెస్టు దేశవ్యాప్తంగా సంచలనంరేకెత్తించింది. భర్త చనిపోవడంతో ఆమె బంగాళార్ కథ అనే వారపత్రికను కైవసం చేసుకుంది. 1973లో పద్మవిభూషణ్ అవార్డుతో బెంగాల్ ప్రావిన్షియల్ కాంగ్రెస్ అధ్యక్షురాలిగా పనిచేశారు.
మంగళ్ పాండే
1827 జూలై 19న జన్మించిన సుప్రసిద్ధ భారతీయ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు మంగళ్ పాండే, బ్రిటిష్ వారికి వ్యతిరేకంగా జరిగిన 1857 తిరుగుబాటుకు భారతదేశం యొక్క మొదటి స్వాతంత్ర్య సమరానికి నాందిగా తరచుగా కనిపిస్తారు. ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ సైన్యంలోని 34వ బెంగాల్ స్థానిక పదాతిదళ రెజిమెంట్లో సైనికుడిగా, అతను సిపాయిల తిరుగుబాటుకు నాయకత్వం వహించాడు, చివరికి 1857 తిరుగుబాటుకు దారితీసింది. సిపాయిల తిరుగుబాటును ఊహించి, బ్రిటీష్ అధికారులు ఏప్రిల్ 8, 1857న బారక్పూర్లో పది రోజుల ముందుగానే అతన్ని చంపారు.
జ్యోతిబా ఫూలే
జ్యోతిబా ఫూలే భారతదేశపు మొట్టమొదటి బాలికల పాఠశాలను ఆగష్టు 1848లో స్థాపించారు. ఇది తాత్యాసాహెబ్ భిడే ఇంటిలో ఉంది. తరువాత, అతను బాలికలు, నిమ్న కులాల (మహర్లు మరియు మాంగ్స్) ప్రజల కోసం రెండు అదనపు పాఠశాలలను ప్రారంభించాడు. అతను భారతదేశంలో మహిళా విద్యకు తొలి మద్దతుదారుడు, ఎందుకంటే విద్య మాత్రమే సామాజిక అన్యాయాలను తగ్గించగలదని అతను భావించాడు. అతను 1873లో సత్యశోధక్ సమా (సత్యాన్వేషకుల సంఘం)ని స్థాపించాడు, సమాజంలోని అదృష్టవంతుల సామాజిక హక్కులు మరియు రాజకీయ ప్రవేశాన్ని పెంపొందించే ఉద్దేశ్యంతో.
దాదాభాయ్ నౌరోజీ
దాదాభాయ్ నౌరోజీ 1866లో ఈస్ట్ ఇండియా అసోసియేషన్ను స్థాపించారు. అతను లండన్లో భారతీయులు మరియు రిటైర్డ్ బ్రిటీష్ అధికారులతో కలిసి EIAని స్థాపించాడు. ఈ సంస్థ బ్రిటిష్ పాలనలో ఉన్న భారతీయుల కోసం వాదించింది. పరిశీలన కోసం సమస్యలను తెచ్చింది. దాదాభాయ్ నౌరోజీ యొక్క అత్యంత ప్రముఖమైన పుస్తకం, “పావర్టీ అండ్ అన్-బ్రిటీష్ రూల్ ఇన్ ఇండియా” భారతదేశాన్ని బ్రిటిష్ వారి ఆర్థిక దోపిడీని బట్టబయలు చేసింది. అతను 1878 వెర్నాక్యులర్ ప్రెస్ చట్టాన్ని వ్యతిరేకించాడు. హౌస్ ఆఫ్ కామన్స్లో భారతీయులను చేర్చడం మరియు బ్యూరోక్రసీ యొక్క భారతీయీకరణకు అతను మద్దతు ఇచ్చాడు.
డాక్టర్ రాజేంద్ర ప్రసాద్
రాజేంద్ర ప్రసాద్ (3 డిసెంబర్ 1884 – 28 ఫిబ్రవరి 1963) ఒక భారతీయ రాజకీయ నాయకుడు, న్యాయవాది, కార్యకర్త, పాత్రికేయుడు & పండితుడు. అతను 1950 నుండి 1962 వరకు రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇండియా యొక్క మొదటి అధ్యక్షుడిగా పనిచేశాడు. అతను మహాత్మా గాంధీకి మద్దతుదారు. స్వాతంత్ర్య పోరాట ఉద్యమం సమయంలో, డాక్టర్ రాజేంద్ర ప్రసాద్ 1931 సత్యాగ్రహం మరియు 1942 క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం సమయంలో జైలు పాలయ్యారు. డాక్టర్ రాజేంద్ర ప్రసాద్ కేంద్ర స్థాయిలో ఆహార మరియు వ్యవసాయ శాఖ మంత్రిగా పనిచేశారు. అతన్ని “అజాత శత్రు” అని కూడా పిలుస్తారు, అంటే శత్రువులు లేని వ్యక్తి.
లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి (2 అక్టోబర్ 1904 – 11 జనవరి 1966) ఒక భారతీయ రాజకీయ నాయకుడు మరియు రాజనీతిజ్ఞుడు. అతను భారతదేశానికి 2వ ప్రధానమంత్రి మరియు 6వ హోంమంత్రిగా పనిచేశాడు. అతను శ్వేత విప్లవానికి కీలక ప్రతిపాదకుడు – పాల ఉత్పత్తి మరియు సరఫరాను పెంచడానికి జాతీయ ప్రచారం. ముఖ్యంగా పంజాబ్, హర్యానా, ఉత్తరప్రదేశ్ రాష్ట్రాల్లో ఆహార ఉత్పత్తిని పెంచేందుకు హరిత విప్లవాన్ని కూడా ప్రారంభించాడు. భారతదేశంలో ఆహార స్వయం సమృద్ధిని నిర్ధారించే దిశగా ఇది ఒక ముఖ్యమైన అడుగు.