గణాలకే కాదు… గుణాలకూ అధిపతి గణేషుడు!

ప్రతి పూజలో మనం నేర్చుకోవాల్సిన అంశాలు ఎన్నో ఉన్నాయి. మన రుషులు వాటిని సంక్షిప్తంగా గూఢంగా దాచారు. వాటి అర్థాలను, వాటి ప్రాశస్త్యాలను తెలుసుకుంటే అవి మన జీవనగతినే మారుస్తాయనడంలో సందేహం లేదు. మనిషి ఎలా బతుకాలో అనే విషయాన్ని మహాగణపతి అద్భుతంగా తెలియజేశాడు. నిత్యం మనం పఠించే శ్లోకంలో ఉన్న కొన్ని నామాలను పరిశీలిద్దాం…

సుముఖశ్చ ఏకదంతశ్చ కపిలో గజకర్ణికః
లంబోదరశ్చ వికటో విఘ్నరాజో గణాధిపః
ధూమకేతుర్గణాధ్యక్షః ఫాలచంద్రో గజాననః
వక్రతుండ శ్శూర్పకర్ణో హేరంబః స్కందపూర్వజః
షోడసైతాని నామాని యఃపఠేత్ శృణుయాదపి
విద్యారంభే వివాహేచ ప్రవేశే నిర్గమే తథా
సంగ్రామే సర్వకార్యేషు విఘ్నస్తస్య నజాయతే!!

సుముఖః

సుముఖః అంటే ఎవరు ఏ కోరికను తన ముందుకొచ్చి చెప్పదలిచినా, మనసులో అనుకుంటున్నా ఆ అభిప్రాయాన్ని ఎంతో సుముఖునిగా ఉంటూ వినాలనే ఆసక్తితోనూ, చెప్పేవానికి తప్పక తన పని తీరుతుందనే నమ్మకం కలిగేలాగానూ ఆ విషయాన్నంతటినీ వింటాడాయన. సుముఖః అనే పదంలో ముఖమనే మాటకి చక్కని నోరు కలవాడనేది కూడా అర్థం. వినాయకుడు చక్కని నోరు కలవాడనేది దీనర్థం. నోటితో సంభాషిస్తాం కాబట్టి నొప్పించకుండా మాట్లాడేవాడనేది ఈయనకున్న మరో చక్కని గుణమన్నమాట. ఎందరిలోనో కొరవడేది ఇదే కదా! కాబట్టి సుముఖ నామం ద్వారా ఎవరేది తనకి చెప్పుకోదలిచి ఏదైనా చెప్పదలిచి వచ్చినా – తల్లి తన బిడ్డ తన దగ్గరకొచ్చి ఏదో చెప్పదలిచి వస్తే ఎలా వింటుందో అలా వినాలన్నమాట. రెండోది అతడు చెప్పినది విని దానికి సమాధానాన్ని కూడా అతని కష్టం తీరేలాగా చక్కని శైలిలో చక్కని స్వరంలో చెప్పాలన్నమాట. ఆయన నోటి నుంచి అంతా విన్నాక ఆ మాటొచ్చింది. చాలు అనుకున్నానని అంటుంటామే! అలా మాట్లాడుతాడన్నమాట గణపతి. ఆ గుణం మనకి రావాలని ఆయన చెబుతున్నట్లుగా ఆయన నామాన్ని బట్టి మనం అర్థం చేసుకోవాలి. అంతేకాదు ముఖాన్ని సర్వవేళలా అందంగా అంటే ఆకర్షణీయంగా ఉండేలా సహజసిద్ధంగా తయారుకావాలి. ముఖం చూస్తే అతనికి పని చేసిపెట్టాలి అనిపించేలా ఉండాలి. చిరునవ్వుతో ఉండాలి.

ఏకదంతః

గజ ముఖం కలిగిన ఆయనకి నిజంగా రెండు దంతాలుంటాయి. వ్యాసుడు భారతాన్ని తన బుద్ధిలో నిలుపుకుని నేను చెప్తూంటే రాయగల బుద్ధిమంతుడెవరా? అని బ్రహ్మ గురించి ప్రార్థిస్తే ఆయన గణపతి పేరుని చెప్పాడు. గణపతిని ప్రార్థిస్తే ఆయన – తప్పక రాస్తాను. అయితే నా రాత వేగానికి సరిపోయేలా నువ్వు కవిత్వాన్ని చెప్పాలనే నియమాన్ని పెట్టాడు. (భవేయం లేఖకోహ్యహమ్). దాన్ని విని వ్యాసుడు మరో నియమాన్ని పెడుతూ నేను చెప్పే ప్రతి అక్షరాన్నీ నువ్వు అర్థం చేసుకున్నాక మాత్రమే రాయాలి తప్ప ఏదో యథాలాపంగా రాయకూడదన్నాడు. (అబుద్ధ్వామా విఖ! క్పచిత్)
వ్యాసుని నియమాన్ని వింటూనే మహాగ్రంథాన్ని రాయబోతే తప్ప తనంతటివానితో ఇలాంటి ఒప్పందాన్ని చేయనే చేయదలచడని భావించిన గణపతి ఆ రాయబోయే గ్రంథాన్ని తన చేతులతో బిగించడం కోసం తన దంతాన్నే పెరికి (పెకలించి) గంటంగా చేసి మరీ రాశాడు. దీన్ని గమనిస్తూ మనమూ అర్థం చేసుకోగలగాలి. మన శరీరంలోని ఏ అవయవమైనా అవతలివానికి సహాయపడేలా చేయాలని భావం. మరి మన స్థాయిలో మనం చేదోడు వాదోడుగా పనిలో సహాయపడటం లేదా మాట సహాయం చేయడం చేస్తే చాలు. శరీరావయవాలన్నీ ఎదుటివారికి తోడ్పడేలా చేయగలగాలి.

కపిలః

రెండు రంగులు కలిసిన తనాన్ని కపిలమంటారు. ఇటు శివ లక్షణమూ అటు విష్ణు విధానమూ కలిగినవాడు కాబట్టి కపిలుడు. గణపతి ప్రధాన శ్లోకం.. శుక్లాం బరధరం విష్ణుమ్, అదేవిధంగా శ్రీలలితా సహస్రనామంలో చెప్పినవిధంగా.. కామేశ్వర ముఖాలోక కల్పిత శ్రీ గణేశ్వరా! దీన్ని మనకి అన్వయించుకుంటే ఎవరైనా నేరాన్ని చేస్తే వాడు మనవాడా? మనకి ఉపయోగపడేవాడా? అని ఈ తీరుగా లెక్కించి తప్పుచేసినా రక్షించకుండా శిక్షించే తీరాలని చెప్తుంది. అదేవిధంగా ధర్మబద్ధంగా పనిచేస్తూ ఉండేవాణ్ని మెచ్చుకోవడమేకాక వానికి కొంత వెసులుబాటుని కల్పించాలని కూడా దీని భావం.

గజకర్ణికః

ఏనుగు చెవులే తనకి చెవులుగా కలవాడనేది పై అర్థం. ఏనుగుకున్న లక్షణాల్లో రెండు ఆశ్చర్యాన్ని కలగజేస్తాయి. అంత ఎత్తున్న ఏనుగుకున్న ఆ చిన్న కళ్లు నేలమీద పడ్డ సూదిని కూడా గుర్తించగలవు. అలాగే ఆ చెవులు దూరంగా పాము బుసకొడుతూంటే వినగలిగినంతటి శక్తిమంతమైనవి. చెవుల వరకే దీన్ని మనకి అన్వయించుకుంటే ఎవరు మన ప్రవర్తన గురించి తేడాగా అనుకుంటున్నారో గమనించుకుంటూ ఉండాలి. లోకం నుంచి అపవాదు వస్తుందేమో అనే భయంతో మన ప్రవర్తన ఉండాలి తప్ప ఎవ్వరేమనుకున్న నాకేమి సిగ్గు? అన్నట్టుగా ఉంటే పశువుకీ వీనికీ భేదం లేనట్టే. ఇక ఏనుగు తన చెవుల్ని నిరంతరం ఆడిస్తూనే ఉంటుంది. ఇదే తీరుగా అధికారికి ఎందరెందరో ఇచ్చకాలు పలుకుతూ పొగిడేస్తూ దగ్గరైపోతుంటారు. మరోపక్క గిట్టనివారి మీద చెప్పేస్తూ వ్యతిరేకతని నూరిపోస్తూ ఉంటారు. అంటే వేటిని వినాలో వేటిని వినకూడదో గమనించుకోవాలి తప్ప చెవికి చేరిన అన్నిటినీ నమ్మడం సరికాదని. అంతేకాదు వినేటప్పుడు చెవులు పెద్దవిగా చేసుకుని అంటే శ్రద్ధతో వినాలి అని కూడా పెద్ద చెవులు సంకేతాన్ని అందిస్తున్నాయి.

లంబోదరః

పెద్ద బొజ్జ ఉన్నవాడనేది దీనిపై అర్థం. లంబమనే మాటకి వేలాడుతున్న (లంబమానః) అనేది సరైన అర్థం. బొజ్జ మరింతగా అయినప్పుడు కిందికి వేలాడుతూ ఉంటుంది.నా కడుపులో ఎన్నో రహస్యాలని దాచుకున్నానంటుంది తల్లి. అలా రహస్యాలెందరు తనకొచ్చి చెప్పినా వాటికి తన పైత్యాన్ని కూడా జోడించి ప్రచారం చేయడం కాకుండా కడుపులో దాచుకోగలగడమనే గొప్ప లక్షణాన్ని అలవర్చుకోవాలనేది గణపతి బొజ్జ అందిస్తున్న సందేశం.

వికటః

కటమంటే చెక్కిలి. ఏనుగు రూపం అయిన కారణంగా ఏటవాలుగా అయి దృఢంగా అయిన చెక్కిలి కలవాడనేది దీనర్థం. దీన్ని మనకి అన్వయించుకుంటే చెక్కిలి (కటం) అనేదే వ్యక్తి చెప్పదలిచిన అభిప్రాయాన్ని చెప్పించగల ముఖ్య అవయవం ముఖంలో. అందుకే ఆంజనేయుడికి హనుమాన్ చక్కని హనువులు కలవాడనే పేరు. ఏ పదం తర్వాత ఏ పదాన్ని పలకాలో, ఎంతగా ఊది ఏ పదాన్ని పలకాలో దేన్ని తేల్చి పలకాలో, ఏ మాటని ముందు చెప్పి తర్వాత దేన్ని పలకాలో ఆ విశేషాన్ని వివరించేది ఈ నామం. మనం కూడా స్పష్టంగా అవగాహనతో నిదానించి మాట్లాడాలనే గుణాన్ని గ్రహించాలన్నమాట.

విఘ్నరాజః

ప్రారంభించబడ్డ పని ఇక ఎప్పటికీ ముడిపడనేపడదన్న రీతిలో వచ్చిన అభ్యంతరాన్ని విఘ్నమంది శాస్త్రం. (ప్రారబ్ధం కర్మ విశేషేణ ఘ్నంతీతి విఘ్నః) అలాంటి విఘ్నాలకి రాజు ఆయన అని అర్థం. విఘ్నాలని తొలగించేందుకై నాలుగు విధాలుగా ప్రయత్నించడం నలుగురి సహాయాన్ని అర్ధించడం నాలుగు చోట్లకి వెళ్లి విచారించి ఆ విఘ్నాన్ని తొలగించుకోవాలి తప్ప విఘ్నం వచ్చిందనుకుంటూ దుఃఖిస్తూ ఉండిపోవడం సరికానిదని గణపతి పై నామం మనకు ఇచ్చే సందేశం.

గణాధిపః

యక్ష కింనర కింపురుష గంధర్వ విహంగ నాగ రాక్షస దేవ… మొదలైన అన్ని గణాలకీ అధిపతి అనేది దీనర్థం. లోకంలో ఏ ఒక్కరూ శత్రువంటూ లేనివాళ్లుండరు. కాబట్టి ఏకగ్రీవంగా (ముక్తకంఠంతో) ఎన్నుకోవడమనేది అసాధ్యమైన అంశం. అయితే వినాయకుడు మాత్రం సర్వగణాధిపతి కాగలిగాడంటే దాని ద్వారా అందరూ మెచ్చుకునే తీరులో తన ప్రవర్తనని ఎప్పటికప్పుడు దిద్దుకుంటూ నడుచుకోవాలనే గుణాన్ని మనం గ్రహించుకోవాలన్నమాట. మరో విశేషమేమంటే పైన కనిపిస్తున్న అన్ని గుణాలవీ ఒకే తీరు లక్షణం కలవి కావు. ఎవరి తీరు వారిది అయితే అలాంటి భిన్న భిన్న లక్షణాలున్న అందరినీ ఒకే తీరుగా అంగీకరించేలా చేసి ఆధిపత్యాన్ని సాధించగలిగాడంటే ఆ తీరుగా అధికారి ఉండాల్సిందేనని చెప్తున్నాడన్నమాట గణపతి. తనకి తగిన శక్తి లేకపోయినా తల్లిదండ్రులకి ప్రదక్షిణ చేస్తూ నారాయణాష్టాక్షరీ మంత్ర మననం చేస్తూ విజయాన్ని సాధించగలిగాడు కాబట్టీ, గణాధిపుడు ఆ కారణంగానే కాగలిగాడు కాబట్టీ అధికారికి ఉండాల్సింది దైవ విశ్వాసమూ తన తల్లిదండ్రుల మీద గౌరవమున్నూ అని గణపతి ఇచ్చే మరో సందేశం.

ఇలాంటి ఎనిమిది గుణాలలో సంవత్సరానికొకటి చొప్పున అయినా పొందగలిగే ప్రయత్నాన్ని ప్రారంభిస్తే వ్యక్తిలో మార్పు సాధ్యమవుతుంది. ఇక ఆలస్యమెందుకు సుగుణాలను పెంచుకునేందుకు వినాయకచవితి నుంచి సాధన ప్రారంభించండి ఏడాదికేడాదికి ఉన్నతోన్నతస్థానాలకు ఎదగండి. జై గణేషా!!

– కేశవ