గాలిలో తేలియాడుతూ పర్వత శిఖరాలను దాటుతూ పక్షులు ఎంతో ఎత్తులో ఎగురుతుంటాయి. మనుషులు ఆ ఎత్తుకు వెళ్లాలంటే ఆక్సిజన్ మాస్కులు తప్పనిసరి. ఎందుకంటే, అక్కడ గాలి పలుచగా ఉంటుంది అంటే ఆక్సిజన్ తక్కువగా ఉంటుంది. మరి మనకు సాధ్యం కాని ఈ అద్భుతాన్ని పక్షులు ఎలా సాధిస్తున్నాయి? అంత ఎత్తులో ఆక్సిజన్ కొరత లేకుండా అవి ఎలా ఎగురగలవు? పక్షులకు ప్రకృతి ప్రసాదించిన ఆ ప్రత్యేక శ్వాస వ్యవస్థ వెనుక ఉన్న రహస్యం ఏమిటో ఆ అద్భుతమైన జీవక్రియ గురించి ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం..
అద్భుతమైన శ్వాస వ్యవస్థ: వన్-వే ట్రాఫిక్, పక్షులకు ఆక్సిజన్ కొరత లేకపోవడానికి ప్రధాన కారణం వాటి ప్రత్యేకమైన శ్వాస వ్యవస్థ. క్షీరదాలు అయిన మనకు రెండు ఊపిరితిత్తులు ఉంటాయి. మనం గాలి పీల్చినప్పుడు, ఆ గాలి ఊపిరితిత్తుల్లోకి వెళ్లి అదే మార్గం గుండా తిరిగి బయటకు వస్తుంది. అంటే, పాత గాలి (కార్బన్ డయాక్సైడ్) మరియు కొత్త గాలి (ఆక్సిజన్) ఊపిరితిత్తుల్లో కలుస్తాయి.
పక్షులకు ఆక్సిజన్ కొరత లేకపోవడానికి ప్రధాన కారణం వాటి ప్రత్యేకమైన శ్వాస వ్యవస్థ. క్షీరదాలు అయిన మనకు రెండు ఊపిరితిత్తులు ఉంటాయి. మనం గాలి పీల్చినప్పుడు, ఆ గాలి ఊపిరితిత్తుల్లోకి వెళ్లి, అదే మార్గం గుండా తిరిగి బయటకు వస్తుంది. అంటే పాత గాలి (కార్బన్ డయాక్సైడ్) మరియు కొత్త గాలి (ఆక్సిజన్) ఊపిరితిత్తుల్లో కలుస్తాయి.
పక్షుల్లో ఒక-మార్గం: కానీ పక్షుల్లో అలా కాదు వాటికి ఒక-మార్గం (One-Way) శ్వాస వ్యవస్థ ఉంటుంది. పక్షులు గాలి పీల్చినప్పుడు, ఆక్సిజన్ నేరుగా ఊపిరితిత్తుల గుండా ప్రవహించి, వాటి శరీరంలో ఉండే వాయు సంచుల్లో నిల్వ ఉంటుంది. గాలి పీల్చినప్పుడు, వదిలినప్పుడు, రెండు దశల్లోనూ శుభ్రమైన, ఆక్సిజన్ అధికంగా ఉండే గాలిని ఊపిరితిత్తుల్లోని రక్తంలోకి పంపిస్తాయి. ఈ వ్యవస్థ నిరంతరం స్వచ్ఛమైన ఆక్సిజన్‌ను అందిస్తుంది. ఇది ఎత్తులో కూడా వాటి శరీరానికి అత్యధిక శక్తిని ఆక్సిజన్‌ను అందించడానికి సహాయపడుతుంది.
పక్షుల్లోని ఈ ప్రత్యేకమైన శ్వాస వ్యవస్థతో పాటు, వాటి శరీర నిర్మాణం కూడా వాటికి మేలు చేస్తుంది. వాటి పెద్ద వాయు సంచులు కేవలం గాలి నిల్వకు మాత్రమే కాకుండా తేలికగా ఉండి ఎగరడానికి కూడా సహాయపడతాయి. ముఖ్యంగా పక్షుల రక్తంలో ఉండే హీమోగ్లోబిన్ కు ఆక్సిజన్‌ను బంధించే సామర్థ్యం మనుషుల కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది. దీని అర్థం, ఆక్సిజన్ తక్కువగా ఉన్న ఎత్తులో కూడా పక్షుల రక్తం అందుబాటులో ఉన్న కొద్దిపాటి ఆక్సిజన్‌ను కూడా సమర్థవంతంగా సంగ్రహించి శరీర భాగాలకు సరఫరా చేయగలదు.
అంతేకాకుండా ఎగరడం అనేది చాలా కష్టమైన పని కాబట్టి పక్షుల కండరాలకు శక్తి అవసరం. వాటి జీవక్రియలో ఆక్సిజన్‌ను వినియోగించుకునే సామర్థ్యం మరియు వ్యర్థ పదార్థాలను తొలగించే సామర్థ్యం కూడా చాలా సమర్థవంతంగా అభివృద్ధి చెందాయి. ఈ జీవక్రియ మరియు రక్త మార్పుల కలయికే పక్షులు ఎత్తులో ఎటువంటి ఇబ్బంది లేకుండా గంటల తరబడి ఎగరడానికి వీలు కల్పిస్తుంది.
గమనిక: ఈ సమాచారం కేవలం సాధారణ అవగాహన కోసం మాత్రమే. అత్యంత ఎత్తులో ఎగిరే పక్షులలో (ఉదా: రూపల్స్ గ్రిఫన్ రాబందు) ఈ జీవక్రియ సామర్థ్యాలు మరింత బలంగా ఉంటాయి.
