సమర్థ్‌ స్కీమ్‌ : జౌళి పరిశ్రమలో కార్మికుల నైపుణ్యాన్ని పెంచే కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకం గురించి తెలుసా ?

జౌళి మంత్రిత్వ శాఖ టెక్స్‌టైల్స్ సెక్టార్‌లో (SCBTS) కెపాసిటీ బిల్డింగ్ కోసం ఒక ఫ్లాగ్‌షిప్ స్కీమ్ అయిన సమర్థ్ స్కీమ్‌ను అమలు చేస్తోంది. 2017-2020 మధ్య 10 లక్షల మందికి శిక్షణ ఇవ్వాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. సమర్త్ పథకం వ్యవస్థీకృత రంగంలో స్పిన్నింగ్ మరియు నేయడం మినహా మొత్తం టెక్స్‌టైల్స్ విలువ గొలుసు అంతటా నైపుణ్య అభివృద్ధి మరియు ప్లేస్‌మెంట్ ఆధారిత శిక్షణను అందించడానికి ఉద్దేశించబడింది. కేంద్రం అమలు చేస్తున్న పథకం గురించి ఇప్పుడు పూర్తిగా తెలుసుకుందాం.

ఈ పరిశ్రమ దేశం యొక్క GDPకి 5% సహకరిస్తుంది. భారతదేశం యొక్క మొత్తం ఎగుమతి ఆదాయాలలో 12% బాధ్యత వహిస్తుంది. శ్రామిక శక్తి లభ్యత కారణంగా భారతదేశం ఈ అపారమైన వృద్ధిని సాధించగలిగింది. శ్రామిక శక్తి లభ్యత ఉన్నప్పటికీ, భారతదేశం టెక్స్‌టైల్ మరియు దుస్తులు పరిశ్రమలో ‘నైపుణ్యం కలిగిన కార్మికులను’ నిమగ్నం చేయడంలో అంతరాన్ని ఎదుర్కొంది. మునుపటి ఉత్పత్తి పద్ధతులు మాన్యువల్ పద్ధతులపై ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ, కొత్త యుగం డిమాండ్‌, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం యొక్క వినియోగం నైపుణ్యం కలిగిన కార్మికుల శూన్యతను సృష్టించింది. తదనంతరం, నైపుణ్యం కలిగిన కార్మికుల సరఫరాను పెంచడానికి, భారత ప్రభుత్వం సమర్థ్ పథకాన్ని ప్రారంభించింది.

సమర్థ్ పథకం అంటే ఏమిటి?

టెక్స్‌టైల్ మంత్రిత్వ శాఖ టెక్స్‌టైల్ రంగాలలో (SCBTS) సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడానికి ఒక పథకాన్ని ప్రవేశపెట్టింది, దీనిని సమర్థ్ పథకం అని పిలుస్తారు.

నైపుణ్యం లేని శ్రామిక శక్తిని నైపుణ్యం కలిగిన వారిగా మార్చేందుకు మరియు వివిధ రంగాల్లో వారిని నిమగ్నం చేసేందుకు ప్రభుత్వం ఈ పథకాన్ని ప్రారంభించింది. ఈ రంగాలలో అల్లడం, ప్రాసెసింగ్, గార్మెంట్ మరియు ఇతర అసంఘటిత రంగాలు ఉన్నాయి, వీటిలో చేనేత, కార్పెట్, జనపనార, పట్టు మరియు అనేక ఇతరాలు ఉన్నాయి. సమర్థ్ పథకం 10 లక్షల మంది యువతను లక్ష్యంగా చేసుకుంది. వారికి మూడు సంవత్సరాల (2017-2018 మరియు 2019-2020) పాటు శిక్షణ ఇవ్వాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

సమర్థ్ పథకం యొక్క లక్ష్యాలు ఏమిటి?

• సమర్థ్ పథకం 10 లక్షల మంది యువతకు (సంఘటిత రంగంలో 9 లక్షలు మరియు అసంఘటిత రంగంలో 1 లక్ష మందికి) మార్కెట్-ప్రతిస్పందించే మరియు ఉద్యోగ-ఆధారిత జాతీయ నైపుణ్యాల అర్హతల ఫ్రేమ్‌వర్క్ (NSQF) నిర్దిష్ట నైపుణ్యం పెంచే కార్యక్రమాలను అందించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
• దీని ద్వారా, టెక్స్‌టైల్ మరియు సంబంధిత రంగాలలో ఉద్యోగ అవకాశాలను సృష్టించే ప్రయత్నానికి అనుబంధం మరియు ప్రోత్సాహాన్ని అందించాలని ప్రభుత్వం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
  ఈ పథకం చేనేత, జ్యూట్ మొదలైన సాంప్రదాయ రంగాలలో నైపుణ్యాన్ని మెరుగుపరచాలని కోరుతోంది.
• సమర్థ్ పథకం భారతదేశంలోని అన్ని వర్గాలకు వేతనాలు అందించడం లేదా స్వయం ఉపాధి అవకాశాలను కల్పించడం ద్వారా స్థిరమైన జీవనోపాధిని కల్పించాలని కోరుతోంది.
  టెక్స్‌టైల్ రంగానికి సమర్థ్ పథకం యొక్క లక్షణాలు ఏమిటి?
  సమర్థ్ పథకం యొక్క లక్షణాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి,
• సమర్థ్ పథకం 18 రాష్ట్రాల్లో అమలులో ఉంది.
• ఈ పథకం కనీసం 80% అసెస్‌మెంట్‌తో ఆధార్ ఎనేబుల్డ్ బయోమెట్రిక్ అటెండెన్స్ సిస్టమ్‌ను అనుసరిస్తుంది.
• ఈ పథకం కింద, ట్రైనీలు RSA/SSCల ద్వారా ట్రైనింగ్ ఆఫ్ ట్రైనర్స్ (ToT) సర్టిఫికేషన్ ఉన్న వ్యక్తుల నుండి నైపుణ్యాభివృద్ధి శిక్షణను అందుకుంటారు.
• ఈ పథకం సాంప్రదాయ రంగం (50%) మరియు వ్యవస్థీకృత రంగంలో (70%) వేతన ఉపాధితో పాటు ప్లేస్‌మెంట్ లింక్డ్ అప్‌స్కిల్లింగ్ ప్రోగ్రామ్‌ను ప్రారంభించింది. ఇది ప్లేస్‌మెంట్ తర్వాత ఒక సంవత్సరం పాటు ట్రాకింగ్‌ను కూడా కొనసాగిస్తుంది.
• ₹ 1,300 కోట్ల వ్యయంతో, సమర్థ్ పథకం తనకు కేటాయించిన అన్ని పనులను కొనసాగించాలని భావిస్తున్నారు.
• ఈ పథకంలో శిక్షణా కార్యక్రమాల యొక్క CCTV రికార్డింగ్ ఉంటుంది, ఇక్కడ శిక్షణా సెషన్‌లో సంభవించే వైరుధ్యాలను సులభంగా పరిష్కరించవచ్చు.
• సమర్థ్ పథకం మొత్తం అమలు ప్రక్రియను పర్యవేక్షించే వెబ్ ఆధారిత నిర్వహణ సమాచార వ్యవస్థ (MIS) కింద పనిచేస్తుంది.
• సమర్థ్ పథకం యొక్క ఇతర అధునాతన ఫీచర్లు హెల్ప్‌లైన్ నంబర్‌తో కూడిన ప్రత్యేక కాల్ సెంటర్, శిక్షణ ప్రక్రియ యొక్క ఆన్‌లైన్ పర్యవేక్షణ మొదలైనవి.
• వ్యక్తులు ఇప్పుడు సమర్థ్ పథకం గురించి వివరణాత్మక జ్ఞానాన్ని పొందారు కాబట్టి, అర్హత మరియు దరఖాస్తు ప్రక్రియపై దృష్టి పెడదాం.

సమర్థ్ స్కీమ్‌కు ఎవరు అర్హులు?

సమర్థ్ స్కీమ్‌కు అర్హత పొందాలంటే, వ్యక్తులు భారతదేశ నివాసి అయి ఉండాలి.
గమనిక: SC/ST, మహిళలు, మైనారిటీలు, వికలాంగులు, BPL కేటగిరీ వ్యక్తులు మరియు 115 ఆకాంక్షలు ఉన్న జిల్లాలకు (నీతి ఆయోగ్ ద్వారా తెలియజేయబడినవి) ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడుతుంది.

సమర్థ్ స్కీమ్ కోసం ఆన్‌లైన్‌లో ఎలా దరఖాస్తు చేయాలి?

• దశ 1- సమర్థ్ అధికారిక వెబ్‌సైట్‌ను సందర్శించండి .
• దశ 2- దాని హోమ్ పేజీకి కుడి వైపున, వ్యక్తులు ‘అభ్యర్థి నమోదు’ మెను ఉంటుంది.
• దశ 3- ఆన్‌లైన్ దరఖాస్తు ప్రక్రియను పూర్తి చేయడానికి ‘అభ్యర్థి విచారణ ఫారమ్’ని పూరించండి. ‘సమర్పించు’పై క్లిక్ చేయండి.
• సమర్థ్ స్కీమ్ యొక్క ముఖ్యమైన వివరాలను తెలుసుకోవడం, వ్యక్తులు అటువంటి పథకాన్ని పొందడం వల్ల కలిగే అంతిమ ప్రయోజనం గురించి మరియు ఈ పథకాన్ని అమలు చేయడానికి బాధ్యత వహించే ఏజెన్సీల గురించి ఆశ్చర్యపోతారు. కాబట్టి, తెలుసుకుందాం!

సమర్థ్ పథకం యొక్క ప్రయోజనాలు ఏమిటి?

యువత/కార్మికులు వస్త్ర పరిశ్రమకు సంబంధించి నైపుణ్యాభివృద్ధి శిక్షణ పొందుతారు.
మహిళలు ఈ పథకం ద్వారా లబ్ధి పొందగలరు, ఇది వారికి సంపాదన అవకాశాలను సృష్టిస్తుంది.

సమర్థ్ పథకం అమలు చేసే ఏజెన్సీలు ఎవరు?

• టెక్స్‌టైల్ పరిశ్రమ.
• ఈ పరిశ్రమతో ప్లేస్‌మెంట్ టై-అప్‌లు మరియు శిక్షణ మౌలిక సదుపాయాలను కలిగి ఉన్న సంస్థలు/రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు/ టెక్స్‌టైల్స్ మంత్రిత్వ శాఖ యొక్క సంస్థ.
• ఈ పరిశ్రమతో ప్లేస్‌మెంట్ టై-అప్‌లను కలిగి ఉన్న ఈ టెక్స్‌టైల్ రంగంలో క్రియాశీలంగా ఉన్న NGOలు/ప్రఖ్యాత శిక్షణా సంస్థలు/సొసైటీలు/సంస్థలు/ట్రస్ట్‌లు/కంపెనీలు/స్టార్ట్ అప్‌లు.