శతాబ్దాల చరిత్ర సంస్కృతికి నిలయమైన అయోధ్యలో దసరా ఉత్సవాలు అత్యంత ప్రత్యేకంగా జరుగుతాయి. దేశమంతటా రావణ దహనం చేస్తూ విజయోత్సవాలు జరుపుకుంటే, అయోధ్యలో మాత్రం ఒక విచిత్రమైన ఆసక్తికరమైన సంప్రదాయం ఉంది. అదే ‘రాముడి దొంగతనం’ ఉత్సవం! వినడానికి ఆశ్చర్యంగా ఉన్నా, ఇది కేవలం ఒక ఆచారం కాదు, లోతైన భక్తి, నమ్మకాలతో కూడిన ఒక విశిష్ట రహస్యం. మరి ఈ దసరా ఉత్సవాల్లో ఆ శ్రీరాముడిని ఎలా దొంగిలిస్తారు? దాని వెనుక ఉన్న విశిష్టత ఏంటి? తెలుసుకుందాం.
అయోధ్య దసరా: రాముడిని ‘దొంగిలించే’ ప్రత్యేక సంప్రదాయం వుంది. దసరా పండుగ అంటే చెడుపై మంచి గెలిచిన రోజు. ఈ శుభదినాన్ని పురస్కరించుకుని, అయోధ్యలో జరిగే ‘రామ లీలా’ (Ram Lila) ఉత్సవాల ముగింపు దశలో, శ్రీరాముడి విగ్రహాన్ని తాత్కాలికంగా దొంగిలించే అద్భుతమైన ఆచారం ఉంది. ఈ సంప్రదాయం వెనుక ఉన్న కారణాలు కేవలం పౌరాణికంగానే కాక చారిత్రక ఆధ్యాత్మిక కోణాలు కూడా కలిగి ఉన్నాయి.
రాముడిని ఎందుకు దొంగిలిస్తారు: చారిత్రక నేపథ్యం చుస్తే నిరాశ్రయులైన రాముడికి భక్తుల ఆశ్రయం ఒక కథనం ప్రకారం, గతంలో అయోధ్యపై అనేక సార్లు విదేశీ దండయాత్రలు జరిగాయి. ఆ సమయంలో ఆలయాలు ధ్వంసం చేయబడ్డాయి. ఆ విపత్కర పరిస్థితుల్లో రాముడి ప్రధాన విగ్రహం నాశనం కాకుండా కాపాడటానికి ఆలయ పూజారులు లేదా కొందరు ముఖ్య భక్తులు విగ్రహాన్ని రహస్యంగా దాచి ఉంచేవారు. దండయాత్ర ముగిసి పరిస్థితి ప్రశాంతంగా మారిన తర్వాత, ఆ భక్తులు తిరిగి ఆ విగ్రహాన్ని తీసుకువచ్చి ఊరేగింపుగా ఆలయానికి అప్పగించేవారు. ఈ చర్య, రాముడిని కాపాడుకునే బాధ్యత భక్తులపై ఉందని కష్టకాలంలో భక్తుడే దేవుడిని కాపాడతాడు అనే లోతైన నమ్మకాన్ని తెలియజేస్తుంది. ఈ స్మృతిని కొనసాగించడానికే ఈ సంప్రదాయం ప్రతీకాత్మకంగా అమలులో ఉంది.
పౌరాణిక కోణం: వనవాసం లేదా లీలా రహస్యం తెలుసుకుంటే, రామ లీలా వేడుకలలో భాగంగా కూడా ఈ ‘దొంగతనం’ ఆచారాన్ని పాటిస్తారు. రామ లీలలో, రాముడు 14 సంవత్సరాలు వనవాసం చేసిన వృత్తాంతాన్ని గుర్తు చేస్తూ ప్రధాన విగ్రహాన్ని కొంతకాలం పాటు ఆలయం నుండి వేరుగా ఉంచుతారు. ఈ తాత్కాలిక ‘దొంగతనం’ అనేది రాముడి జీవితంలోని కష్టాల దశకు మరియు రహస్య ప్రయాణానికి ప్రతీక. విజయదశమి రోజున, ఈ విగ్రహాన్ని తిరిగి తీసుకురావడం అనేది వనవాసం పూర్తై, రాముడు తన విజయాన్ని సాధించి, రాజధానిలోకి అడుగుపెట్టడాన్ని సూచిస్తుంది.
ఉత్సవం, ఆచారం జరిగే విధానం: ఈ ఆచారం దసరా ఉత్సవాల్లో చివరి రోజుల్లో జరుగుతుంది. ‘దొంగిలించడం’: రామ లీలా వేదిక లేదా ప్రధాన ఆలయం నుండి రాముడి చిన్న విగ్రహాన్ని (ఉత్సవ విగ్రహాన్ని) ఒక పూజారి లేదా భక్తుల బృందం రహస్యంగా, వేగంగా తీసుకువెళ్తారు. తలాష్ (వెతకడం) విగ్రహం అదృశ్యం కావడంతో, భక్తులు, రామ లీలా నటులు రాముడి కోసం వెతకడం ప్రారంభిస్తారు. ఈ సన్నివేశంలో విషాదం ఆందోళన కనిపిస్తాయి. తిరిగి రాక కొంత సమయం తర్వాత, ‘దొంగిలించిన’ విగ్రహాన్ని భక్తులు విజయగర్వంతో తిరిగి తీసుకువస్తారు. అప్పుడు రాముడు విజయం సాధించాడు అని భావించి, పెద్ద ఎత్తున సంబరాలు చేసుకుంటారు. ఈ మొత్తం ఆచారం భక్తుల విశ్వాసాన్ని, దేవుడు ఎప్పుడూ తన భక్తులకు అందుబాటులో ఉంటాడనే నమ్మకాన్ని బలపరుస్తుంది.
అయోధ్యలో దసరా పండుగ సందర్భంగా జరిగే ‘రాముడి దొంగతనం’ సంప్రదాయం కేవలం ఒక వినోద కార్యక్రమం కాదు. ఇది చారిత్రక సవాళ్లకు, పౌరాణిక లీలలకు ప్రతిబింబం. ఈ ఆచారం భక్తుల బలమైన బంధాన్ని, కష్ట సమయాల్లో కూడా దేవుడిని కాపాడుకునే అచంచలమైన విశ్వాసాన్ని సూచిస్తుంది. ఈ ప్రత్యేకమైన ఆచారం అయోధ్య దసరా ఉత్సవాలకు ఒక విశిష్టమైన ఆధ్యాత్మికతను అందిస్తుంది.
గమనిక: ఈ సంప్రదాయం అయోధ్యతో పాటు ఉత్తర భారతదేశంలోని కొన్ని ఇతర రామ లీలా ప్రాంతాల్లో కూడా భిన్న రూపాల్లో కొనసాగుతోంది. ఇది ఒక ప్రతీకాత్మకమైన ఆచారం మాత్రమే, మరియు ఇది ఆలయ చరిత్ర, భక్తుల అనుభవాల ఆధారంగా రూపొందించబడింది.
