కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ఫిబ్రవరి 1న బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టనున్నారు. దేశంలోని పన్ను చెల్లింపుదారులకు మరిన్ని ఆదాయపు పన్ను రాయితీలు లభిస్తాయా లేదా అనే అంచనాతో నిర్మలా సీతారామన్ తన ఆరో బడ్జెట్‌ను సమర్పించనున్నారు. రుణాలు, రెవెన్యూ రాబడులు, మూలధన వ్యయం, ద్రవ్యోల్బణం, ఆర్థిక లోటు వంటి అంశాలపై బడ్జెట్‌లో చర్చించనున్నారు.
భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 112 ప్రకారం, కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రతి ఆర్థిక సంవత్సరానికి ఆశించిన వసూళ్లు, వ్యయాలను వివరించే వార్షిక ఆర్థిక నివేదికను పార్లమెంటుకు సమర్పించాలి. ఇది మూడు భాగాలుగా విభజించబడింది. పబ్లిక్ అకౌంట్, కంటింజెన్సీ ఫండ్, కన్సాలిడేటెడ్ ఫండ్.
ఆర్థిక సర్వే
కేంద్ర బడ్జెట్‌కు ఒక రోజు ముందు ఆర్థిక మంత్రి ఆర్థిక సర్వేను సమర్పించనున్నారు. ఈ ఆర్థిక సర్వే కీలక స్థూల ఆర్థిక సూచికలు, ఆర్థిక స్థితి యొక్క అంచనాను అందిస్తుంది. గత ఏడాది మార్చి 31తో ముగిసే ఆర్థిక సంవత్సరానికి జీడీపీ వృద్ధి రేటు 6.8 శాతం నుంచి 6.8 శాతంగా ఉంటుందని ఆర్థిక సర్వే అంచనా వేసింది.
పన్ను విధానం
పన్ను రేట్లు మరియు స్లాబ్‌లు ఆదాయపు పన్ను వ్యవస్థ ద్వారా నిర్దేశించబడ్డాయి. ఆర్థిక మంత్రి 2020-21 ఆర్థిక సంవత్సరానికి కొత్త పన్ను విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. కొత్త పన్ను విధానంలో ప్రభుత్వం వివిధ పన్ను బ్యాండ్ల పన్ను రేట్లను తగ్గించింది.
డబ్బు బిల్లు
పన్నులు, రాబడి మరియు ప్రభుత్వ వ్యయాలకు సంబంధించిన సమస్యలతో వ్యవహరించే ప్రత్యేక రకమైన ఆర్థిక బిల్లును ద్రవ్య బిల్లు అంటారు.
ఆర్థిక బిల్లు
ఆర్థిక బిల్లు అనేది ఇచ్చిన ఆర్థిక సంవత్సరానికి ప్రభుత్వ ప్రణాళికలను కలిగి ఉన్న ప్రధాన బడ్జెట్ పత్రం. ఇది కొత్తగా విధించిన పన్నులు మరియు ఇప్పటికే ఉన్న పన్ను చట్టాలలో మార్పుల గురించి అన్ని వివరాలను కలిగి ఉంటుంది. ఒక సంవత్సరం ప్రెజెంటేషన్ వ్యవధి తర్వాత ఫైనాన్స్ బిల్లు ఆమోదించబడినప్పుడు ఆర్థిక చట్టం సృష్టించబడుతుంది.
ద్రవ్య లోటు
ఆర్థిక సంవత్సరంలో ప్రభుత్వం మొత్తం నిలుపుదల మరియు ఆదాయం కోసం వసూళ్లు మధ్య వ్యత్యాసాన్ని ఆర్థిక లోటు అంటారు. ఈ లోటును తీర్చడానికి, ప్రభుత్వం రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) నుండి డబ్బు తీసుకోవడం వంటి అనేక చర్యలు తీసుకుంటుంది.
స్థూల దేశీయోత్పత్తి (GDP)
ఆర్థిక వ్యవస్థ ఆరోగ్యాన్ని అంచనా వేయడంలో GDP కీలకమైన అంశం. ఇది ఒక నిర్దిష్ట కాల వ్యవధిలో దేశం యొక్క సరిహద్దులలో ఉత్పత్తి చేయబడిన మొత్తం వినియోగదారు వస్తువులు మరియు సేవల మొత్తం.
మూలధన వ్యయం
ఆర్థికాభివృద్ధికి సంబంధించిన వివిధ అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు, పరికరాలు, ఇతర ఆస్తుల కొనుగోలు లేదా తరుగుదల కోసం కేంద్రం కేటాయించాలనుకుంటున్న మొత్తాన్ని మూలధన వ్యయం అంటారు.
