పర్యావరణానికి అనుబంధంగా ఉన్న సహజ వనరుల పరిరక్షణలో ముఖ్యమైన కృషి చేసే అలాంటి దేశభక్తులను గురించి ఇప్పుడు తెలుసుకుందాము.. ప్రకృతి పరిరక్షణ కోసం వారందరూ స్వతంత్ర భారతదేశానికి ‘మార్పు మేకర్లు’ అని నిరూపించారు..
నీతి ఆయోగ్ విడుదల చేసిన నివేదిక ప్రకారం, భారతదేశంలోని 21 రాష్ట్రాలు పూర్తి నీటి కొరతకు గురయ్యే ప్రమాదం ఉంది. కొన్ని నగరాల్లో అందుబాటులో ఉన్న 70% కలుషిత నీరు త్వరలో జీరో-డే స్థాయికి చేరుకోవచ్చని హెచ్చరించింది. నీటి నిర్వహణలో ఉత్తమమైన 5 నీటి యోధులు ఇక్కడ ఉన్నారు..
రాజేంద్ర సింగ్ కరువు మానవ నిర్మితం అని ‘వాటర్ మ్యాన్’ రాజేంద్ర సింగ్ అన్నారు. రాజేంద్ర సింగ్ ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని బాగ్‌పత్ జిల్లా దౌలా గ్రామంలో జన్మించారు.
1984 లో ప్రభుత్వ ఉద్యోగానికి రాజీనామా చేసిన తరువాత, అతను ఆయుర్వేద వైద్యం అభ్యసించడానికి రాజస్థాన్‌లోని అల్వార్ జిల్లాలోని ఒక గ్రామానికి వెళ్లారు. గ్రామానికి విద్య, వైద్యం కంటే నీటి సమస్యే ముఖ్యమని గ్రహించిన రాజేంద్ర సింగ్ ఒంటరిగా ఊరి చెరువు తవ్వించాడు. ఏళ్ల తరబడి కష్టపడి చెరువు విస్తీర్ణం పెంచాడు. అప్పుడు ఒక్కసారిగా వర్షంతో చెరువు నిండింది. ఆపై యువకులు సంఘటితమై ఏడాదిలోపే 36 గ్రామాల్లోనే చెరువులు కుంటలు తీశారు. గ్రామాల వారీగా పాదయాత్ర చేస్తూ వాన నీటి సంరక్షణపై అవగాహన కల్పించారు. అతను రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలోని 7 నదులను పునరుద్ధరించాడు. ఆయన మార్గదర్శకత్వంలో వివిధ రాష్ట్రాల్లో జల విప్లవం జరిగింది. ‘వాటర్ మ్యాన్’గా పేరొందిన రాజేంద్ర సింగ్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా నీటి నిర్వహణలో ప్రతిభ కనబరిచిన వారికి ఇచ్చే ‘స్టాక్ హోమ్ వాటర్ ప్రైజ్’ను అందుకోవడం గమనార్హం..
ఆమ్లా రుయా ఈవిడ ఉత్తర్ప్రదేశ్ లో జన్మించింది. ఆమెను నీటి తల్లిగా పిలుస్తారు. రాజస్థాన్‌లో 1998 కరువు తర్వాత ఆమె ఈ ప్రాంత ప్రజలకు సహాయం చేస్తోంది. అక్కడ ఆకార్ చారిటబుల్ ట్రస్ట్ పేరుతో స్వచ్ఛంద సంస్థను ఏర్పాటు చేసి, దాని ద్వారా నీరు అందని గ్రామాలకు నీటి సౌకర్యం కల్పించారు. అతని స్వచ్ఛంద సంస్థ 2006 మరియు 2018 మధ్య 317 ఆనకట్టలను నిర్మించింది. ఇది రాజస్థాన్‌లోని 182 మంది గ్రామస్తులకు నేరుగా ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది.
రాజస్థాన్ ప్రజల చదువుకు అయ్యే ఖర్చును కూడా ఈ స్వచ్ఛంద సంస్థ భరిస్తుండటం గమనార్హం. అయ్యప్ప మసాకి కర్నాటక రాష్ట్రానికి చెందిన అయ్యప్ప మసాకి అటువంటి ‘నీటి యోధుడు’, అతన్ని ‘వాటర్ గాంధీ’ అని కూడా పిలుస్తారు. మసాకి స్వస్థలం కర్ణాటకలోని కటక్ జిల్లా. కర్ణాటకలో కురిసే నీటిలో సగం సముద్రంలోకి వెళ్తుందన్నారు. తర్వాత తాను కనిపెట్టిన వాటర్ హార్వెస్టింగ్ పద్ధతులతో ప్రజలకు నీటి కొరతను అధిగమించేందుకు ప్రయత్నించారు. ఇందులో కూడా విజయం సాధించారు. అయ్యప్ప మసాకి యొక్క ‘వాటర్ లిటరసీ ఫౌండేషన్’ పద్నాలుగు రాష్ట్రాల్లో మంచి పని చేస్తోంది. ఇది దేశవ్యాప్తంగా 4500 కంటే ఎక్కువ ప్రదేశాలలో నీటి సరఫరా కోసం వర్క్ ప్రాజెక్ట్‌లను అమలు చేసింది..
అబిద్ సూర్తి డ్రాప్ డెడ్ ఫౌండేషన్ అనే ఒక వ్యక్తి NGOని నడుపుతున్నాడు, ఇది ముంబైలోని ఇళ్లలో నీటి వృధాకు కారణమయ్యే లీకేజీల వంటి ప్లంబింగ్ సమస్యలను చూసుకోవడం ద్వారా టన్నుల కొద్దీ నీటిని ఆదా చేస్తోంది. 80 ఏళ్ల వాలంటీర్లు మరియు ప్లంబర్‌తో కూడిన బృందంతో అన్నింటినీ ఉచితంగా చేయండి. 2007లో, ఫౌండేషన్ ఉనికిలోకి వచ్చిన మొదటి సంవత్సరం, అబిద్ మీరా రోడ్‌లోని 1666 ఇళ్లను సందర్శించారు. 414 లీకేజీ ట్యాప్‌లను ఉచితంగా పరిష్కరించి 4.14 లక్షల లీటర్ల నీటిని ఆదా చేశారు. అతని పని ఇప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న ఇతరులను అతనిని ఆదర్శంగా తీసుకొని వారి నగరాల్లో నీటిని ఆదా చేయడంలో సహాయపడింది. శిరీష్ ఆప్టే దాదాపు రెండు శతాబ్దాల క్రితం తూర్పు విదర్భలో ‘మాల్గుజార్’లు స్థానిక జమీందార్లు.
నీటిపారుదల కోసం అనేక ట్యాంకులు నిర్మించడంతో పాటు సాగునీటిని అందించారు. వారు 1950 కి ముందు ఈ ట్యాంకులను నిర్మించారు, యాజమాన్యం మరియు నిర్వహించేవారు, కానీ జమీందారీ వ్యవస్థను రద్దు చేసిన తర్వాత, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ట్యాంకుల యాజమాన్యాన్ని తీసుకుంది మరియు ట్యాంక్ వినియోగదారుల నుండి నీటి పన్ను వసూలు చేయడం ప్రారంభించింది. మాల్గుజార్‌లు సుప్రీంకోర్టులో కేసు వేశారు, ఆ తర్వాత 1000 ట్యాంకులు సంవత్సరాలుగా పట్టించుకోకుండా వదిలేశారు.
మహారాష్ట్రలోని భండారా జిల్లాలోని మైనర్ ఇరిగేషన్ విభాగంలో ఎగ్జిక్యూటివ్ ఇంజనీర్ అయిన శిరీష్ ఆప్టే 2008లో ప్రవేశించి దాదాపు రెండేళ్ల కాలంలో మొదటి ట్యాంక్‌ను పునరుద్ధరించే వరకు ఇది జరిగింది. దీంతో భూగర్భజలాలు పుంజుకోవడంతో పాటు ఆ ప్రాంతంలో వ్యవసాయ ఉత్పత్తి, చేపల ఉత్పత్తి పెరిగింది. ఇది చివరికి భండారా వద్ద సుమారు 21 సరుకు రవాణా ట్యాంకులను పునరుద్ధరించడానికి జిల్లా పరిపాలనను ప్రేరేపించింది..ఇప్పుడు మన దేశం కరువు అనేది లేకుండా పచ్చని పైర్ల తో కళకళలాడుతుంది..76 వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం సందర్భంగా వారి సేవలను గుర్తు చేసుకుందాము..
