ఎందరో స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు తమ అసమాన త్యాగంతో రగిలించిన విప్లవ జ్యోతి ప్రజానీకాన్ని చైతన్యపరచడమే కాకుండా బ్రిటిష్ సామ్రాజ్యపు పునాదులను కదిలించివేసింది. మాతృభూమి స్వేచ్ఛ కోసం సర్వం త్యాగం చేసిన చాలామంది యోధుల పరాక్రమాన్ని భారత స్వాతంత్య పోరాటం నిలువెత్తు నిదర్శనం. అయితే, అందులో పాల్గొన్న విప్లవకారుల పాత్రను విస్మరిస్తే భారత స్వాతంత్య పోరాట గాథ అసంపూర్ణమే అవుతుంది. అలాంటి సిసలైన వీరత్వ అమరగాథను పునశ్చరణ చేసుకోవడంలో భాగంగానే స్వాతంత్ర అమృత మహోత్సవాలు (ఆజాదీ కా అమృత్ మహోత్సవ్) నిర్వహించుకుంటున్నాం. సమరయోధుల్లో ఒకరైన లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి గురించి కొన్ని విషయాలు..!
లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 1904 అక్టోబరు 2న రాందులారి దేవి, శారద ప్రసాద్ శ్రీవాస్తవ దంపతులకు యునైటెడ్ ప్రావిన్సెస్ (నేటి ఉత్తరప్రదేశ్)లోని మొఘల్‌సరాయ్‌లో జన్మించారు. లాల్ బహదూర్ ప్రబలంగా ఉన్న కుల వ్యవస్థకు వ్యతిరేకం కాబట్టి తన ఇంటిపేరును వదులుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నారు. 1925లో వారణాసిలోని కాశీ విద్యాపీఠంలో గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేసిన తర్వాత “శాస్త్రి” అనే బిరుదు ఇవ్వబడింది. “శాస్త్రి” అనే బిరుదు “పండితులు” లేదా “పవిత్ర గ్రంథాలలో” ప్రవీణుడైన వ్యక్తిని సూచిస్తుంది.
అలా మొదలైంది..
లాల్ బహదూర్, జాతీయ నాయకుల కథలు, ప్రసంగాలతో ప్రేరణ పొందాడు, భారత జాతీయవాద ఉద్యమంలో పాల్గొనాలనే కోరికను పెంచుకున్నాడు. అతను మార్క్స్, రస్సెల్, లెనిన్ వంటి విదేశీ రచయితలను చదవడం ద్వారా కూడా సమయం గడిపాడు. 1915లో, మహాత్మా గాంధీ ప్రసంగం అతని జీవిత గమనాన్ని మార్చేసింది. భారతదేశ స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో చురుకుగా పాల్గొనాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో చురుగ్గా పాల్గొనేందుకు లాల్ బహదూర్ తన చదువులో కూడా రాజీ పడ్డాడు. 1921లో, సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమం సమయంలో, నిషేధాజ్ఞను ధిక్కరించినందుకు లాల్ బహదూర్ అరెస్టయ్యారు.. అప్పటికే మైనర్ కావడంతో అధికారులు అతడిని విడుదల చేయాల్సి వచ్చింది.
1930లో, లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి కాంగ్రెస్ పార్టీ స్థానిక విభాగానికి కార్యదర్శి అయ్యారు. తర్వాత అలహాబాద్ కాంగ్రెస్ కమిటీ అధ్యక్షుడయ్యాడు. గాంధీజీ ‘ఉప్పు సత్యాగ్రహం’ సమయంలో ఆయన కీలక పాత్ర పోషించారు. అతను ఇంటింటికీ ప్రచారం నిర్వహించి, బ్రిటిష్ వారికి భూమి రెవెన్యూ పన్నులు చెల్లించవద్దని ప్రజలను కోరారు.
1942లో బ్రిటీష్ ప్రభుత్వంచే ఖైదు చేయబడిన ప్రముఖ కాంగ్రెస్ నాయకులలో శాస్త్రి కూడా ఒకరు..సుదీర్ఘకాలం నిర్బంధంలో ఉన్న సమయంలో, లాల్ బహదూర్ సంఘ సంస్కర్తలు , పాశ్చాత్య తత్వవేత్తలను చదవడానికి సమయాన్ని వినియోగించుకున్నారు. 1937లో యూపీ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు. 1937లో యూపీ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు.
1965లో ఇండో-పాకిస్తాన్ యుద్ధం ద్వారా దేశాన్ని విజయవంతంగా నడిపించాడు. బలమైన దేశాన్ని నిర్మించడానికి స్తంభాలుగా స్వీయ-పోషణ మరియు స్వావలంబన ఆవశ్యకతను గుర్తిస్తూ ‘జై జవాన్ జై కిసాన్‘ నినాదాన్ని ప్రాచుర్యంలోకి తెచ్చాడు.
లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి భారత ప్రధానిగా ఎన్నికయ్యే ముందు వివిధ హోదాల్లో పనిచేశారు. స్వాతంత్ర్యం తరువాత, అతను ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని గోవింద్ వల్లభ్ పంత్ మంత్రిత్వ శాఖలో పోలీసు మంత్రి అయ్యారు.. అతని సిఫార్సులలో వికృత గుంపును చెదరగొట్టడానికి లాఠీలకు బదులుగా “వాటర్-జెట్‌లు” ఉపయోగించాలనే ఆదేశాలు ఉన్నాయి. రాష్ట్ర పోలీసు శాఖను సంస్కరించడంలో ఆయన చేసిన కృషితో ఆకట్టుకున్న జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, రైల్వే మంత్రిగా కేంద్ర మంత్రివర్గంలో చేరాల్సిందిగా శాస్త్రిని ఆహ్వానించారు.
1956లో తమిళనాడులోని అరియలూరు సమీపంలో రైలు ప్రమాదంలో సుమారు 150 మంది ప్రయాణికులు చనిపోయారు. ఆ తర్వాత తన పదవికి రాజీనామా చేశారు. లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 1957లో తిరిగి క్యాబినెట్‌లోకి వచ్చారు, మొదట రవాణా మరియు కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిగా, ఆపై వాణిజ్యం మరియు పరిశ్రమల మంత్రిగా. 1961లో, అతను హోం మంత్రి అయ్యాడు. కె. సంతానం నేతృత్వంలో “కమిటీ ఆన్ ప్రివెన్షన్ ఆఫ్ కరప్షన్” ను ఏర్పాటు చేశాడు.
9 జూన్, 1964న జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ తర్వాత సౌమ్యుడు, మృదుభాషి లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి అధికారంలోకి వచ్చారు. కాంగ్రెస్ శ్రేణుల్లో ఎక్కువ మంది ప్రభావవంతమైన నాయకులు ఉన్నప్పటికీ, నెహ్రూ ఆకస్మిక మరణం తర్వాత శాస్త్రి ఏకాభిప్రాయ అభ్యర్థిగా ఎదిగారు.
లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి రెండుసార్లు గుండెపోటుకు గురయ్యారు, 1966 జనవరి 11న మూడవసారి గుండెపోటుతో మరణించారు. విదేశాలలో మరణించిన ఏకైక భారత ప్రధానమంత్రి ఆయనే. లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 1966లో మరణానంతరం భారతదేశ అత్యున్నత పౌర పురస్కారమైన భారతరత్నను ప్రదానం చేశారు.
మరణంపై పలు అనుమానాలు..
పాకిస్థాన్‌తో తాష్కెంట్ ఒప్పందంపై సంతకం చేసిన వెంటనే శాస్త్రి హఠాన్మరణం చెందడం పలు అనుమానాలకు తావిస్తోంది. శాస్త్రి పై విష ప్రయోగం జరిగిందని, ప్రధానికి సేవ చేస్తున్న రష్యా బట్లర్‌ను అరెస్టు చేశారని ఆయన భార్య లలితా దేవి ఆరోపించారు. అయితే శాస్త్రి గుండెపోటుతో మరణించారని వైద్యులు ధృవీకరించడంతో ఆయనను విడుదల చేశారు.
