డిజిటల్‌ పేమెంట్స్‌ వచ్చాకా ఏటీఎంల వాడకం చాలా వరకు తగ్గిపోయింది. కానీ కొన్నిసార్లు డిజిటల్‌ కరెన్సీ కంటే రియల్‌ కరెన్సీ కావాల్సి ఉంటుంది. ఏటీఎంలో డబ్బులు డ్రా చేస్తున్నప్పుడు ఫేక్‌ నోట్స్‌ రావడం, చిరిగిపోయిన రావడం చాలా సహజం. ఏటీఎంలో చిరిగిపోయిన నోట్లు వస్తే ఏం చేయాలి..? మళ్లీ కొత్త నోట్లు ఇస్తారా..? అసలు ప్రాసెస్‌ ఏంటి..?
రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) రూపొందించిన నిబంధనల ప్రకారం, బ్యాంకులు ATM నుండి నిష్క్రమించే సమయంలో పాత చిరిగిన నోట్లను మార్చాలి. ఆ నియమం ప్రకారం, కస్టమర్ యొక్క ఈ అభ్యర్థనను బ్యాంక్ తిరస్కరించదు. దీన్నిబట్టి తేలిగ్గా మార్చే అవకాశం ఉందని అర్థమవుతోంది.
కానీ దీని కోసం, వాస్తవానికి, సుదీర్ఘ ప్రక్రియ చేయవలసి ఉంటుంది. చిరిగిన నోట్లను మార్చేందుకు బ్యాంకులు నిరాకరిస్తే సంబంధిత బ్యాంకింగ్ అథారిటీ రూ.10,000 జరిమానా చెల్లించాల్సి ఉంటుందని జూలై 2016లో ఆర్బీఐ ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది. ఈ సదుపాయం అన్ని బ్యాంకుల్లోని వివిధ శాఖలలో అందుబాటులో ఉంది.
RBI ప్రకారం, ATM నుండి నకిలీ నోట్లు బయటకు వస్తే, అది బ్యాంకు యొక్క బాధ్యత. బ్యాంకు నోట్‌లో ఏదైనా లోపం కనిపిస్తే బ్యాంకు సిబ్బంది తనిఖీ చేస్తారు. నోట్‌పై సీరియల్ నంబర్, మహాత్మాగాంధీ వాటర్‌మార్క్, గవర్నర్ సైన్‌ కనిపిస్తే, ఏదైనా సందర్భంలో బ్యాంకు దానిని మార్చవలసి ఉంటుంది.
మార్పిడి పరిమితిని ఉల్లంఘించిన నోట్లకు సంబంధించి రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఎప్పటికప్పుడు నోటీసులు జారీ చేస్తుంది. అలాంటి నోట్లను ఏదైనా బ్యాంకు శాఖలో లేదా ఆర్బీఐ కార్యాలయంలో సులభంగా మార్చుకోవచ్చు.నోట్ల మార్పిడికి నిర్ణీత పరిమితి ఉంటుంది. RBI పాలసీ ప్రకారం, గరిష్టంగా 20 నోట్లను ఒకేసారి మార్చుకోవచ్చు.
అయితే, మార్పిడి చేసిన మొత్తం మొత్తం 5000 రూపాయల పరిమితిని మించకూడదు. చిరిగిన నోట్లను మార్చుకునేందుకు ఏటీఎం నుంచి చిరిగిన నోట్లు జారీ చేసిన బ్యాంకు శాఖకు వెళ్లడమే మార్గం. దీని కోసం దరఖాస్తు ఫారమ్‌ను సమర్పించాలి. ఇది ఉపసంహరణ తేదీ, సమయం మరియు స్థలం వంటి సమాచారాన్ని అందించాలి. దరఖాస్తుతోపాటు ఏటీఎం లావాదేవీల స్లిప్‌ను కూడా సమర్పించాలి. లావాదేవీ సమాచారం కూడా మొబైల్‌కు వస్తుంది. ఇది ఇవ్వాలి. ఆ తర్వాత నోట్లు మార్చుకుంటారు.
