రాష్ట్రీయ గోకుల్ మిషన్ 2014 డిసెంబర్‌లో పాల ఉత్పత్తి, ఉత్పాదకతను మెరుగుపరచడం కోసం దేశీయ గోవు జాతులను అభివృద్ధి చేయడానికి మరియు సంరక్షించడానికి ప్రారంభించారు. ఇందులో మేలైన పోషణ, వ్యవసాయ నిర్వహణ కూడా ఉన్నాయి. ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోడీ వ్యవసాయ & రైతు సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖతో కలిసి రాష్ట్రీయ గోకుల్ మిషన్ అమలును ప్రకటించారు. ఈ మిషన్ 12వ పంచవర్ష ప్రణాళికలో బోవిన్ బ్రీడింగ్ మరియు డైరీ డెవలప్‌మెంట్ కోసం జాతీయ కార్యక్రమం కింద ప్రారంభించబడింది.
రాష్ట్రీయ గోకుల్ మిషన్ యొక్క లక్ష్యాలు
- దేశీయ జాతులను అభివృద్ధి చేయడం, సంరక్షించడం.
- జన్యు అలంకరణను మెరుగుపరచడం కోసం జాతి అభివృద్ధి కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించడానికి.
- పాల ఉత్పత్తి మరియు ఉత్పాదకతను మెరుగుపరచడానికి మరియు పెంచడానికి.
- గిర్, సాహివాల్, రాఠీ, డియోని, తార్పార్కర్, రెడ్ సింధీ వంటి ఎలైట్ దేశీయ జాతులను నాన్‌డిస్క్రిప్ట్ పశువులను అప్‌గ్రేడ్ చేయడానికి ఉపయోగించడం.
- సహజ సేవ కోసం వ్యాధి లేని అధిక జన్యు యోగ్యత కలిగిన ఎద్దులను పంపిణీ చేయడం.
రాష్ట్రీయ గోకుల్ మిషన్ కింద కార్యక్రమాలు
దేశీయ గోవు జాతుల సంరక్షణ మరియు అభివృద్ధి కోసం రాష్ట్రీయ గోకుల్ మిషన్ కింద అనేక కార్యక్రమాలు చేపట్టబడ్డాయి. ఈ మిషన్ అమలు సమయంలో భారత ప్రభుత్వం తీసుకున్న కొన్ని ప్రధాన కార్యక్రమాలు క్రింద పేర్కొనబడ్డాయి:
- దేశీయ జాతులను అభివృద్ధి చేసేందుకు వివిధ పశువుల అభివృద్ధి కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేశారు. ఈ అభివృద్ధి కేంద్రాలను గోకుల్ గ్రాములుగా పిలిచేవారు.
- ఈ దేశీయ జాతుల పెంపకాన్ని ప్రోత్సహించడానికి రైతులకు వివిధ అవార్డులను ప్రారంభించడం. దేశీయ జాతిని ఉత్తమ నిర్వహణ కోసం రైతులకు గోపాల్ రత్న అవార్డును అందించగా, సంస్థలు/ట్రస్ట్‌లు/ NGOలు/గౌశాలలు లేదా ఉత్తమంగా నిర్వహించబడే పెంపకందారుల సంఘాలచే ఉత్తమంగా నిర్వహించబడుతున్న దేశీయ పశువులకు కామధేను అవార్డును అందించారు.
- శాస్త్రీయ పద్ధతిలో దేశీయ జాతుల అభివృద్ధి, పరిరక్షణకు అత్యుత్తమ కేంద్రంగా జాతీయ కామధేను బ్రీడింగ్ సెంటర్ (NKBC) ఏర్పాటు.
- పెంపకందారులు, రైతులను అనుసంధానించడానికి ఇ-మార్కెట్ పోర్టల్‌ను అభివృద్ధి చేయడం. ఈ ఇ-మార్కెట్ పోర్టల్‌కి ‘ఇ-పషు హాత్ – నకుల్ ప్రజ్ఞాన్ బజార్’ అని పేరు పెట్టారు.
- పశు సంజీవని అనే జంతు సంరక్షణ కార్యక్రమం స్థాపించారు. ఇది జంతు ఆరోగ్య కార్డుల సదుపాయాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
- వ్యాధి-రహిత ఆడ బోవిన్ కోసం అధునాతన పునరుత్పత్తి సాంకేతికతను ఉపయోగించడం. ఈ సాంకేతికతలో ఇన్-విట్రో ఫెర్టిలైజేషన్ (IVF) మరియు మల్టిపుల్ ఓవులేషన్ ఎంబ్రియో ట్రాన్స్‌ఫర్ (MOET) ఉన్నాయి.
- దేశీయ జాతుల కోసం నేషనల్ బోవిన్ జెనోమిక్ సెంటర్ (NBGC-IB) ఏర్పాటు
ప్రధానమంత్రి రాష్ట్రీయ గోకుల్ మిషన్ కింద కింది వాటిని ప్రారంభించారు:
- బీహార్‌లోని పూర్నియాలో అత్యాధునిక సౌకర్యాలతో సెమెన్ స్టేషన్.
- IVF ల్యాబ్ పాట్నాలోని యానిమల్ సైన్సెస్ విశ్వవిద్యాలయంలో స్థాపించారు.
- బీహార్‌లోని బెగుసరాయ్ జిల్లాలో బరోని మిల్క్ యూనియన్ ద్వారా కృత్రిమ గర్భధారణలో సెక్స్ క్రమబద్ధీకరించబడిన వీర్యం.
- పశువులలో పిండం బదిలీ సాంకేతికత నేషనల్ బయోఫార్మా మిషన్ వ్యవసాయ రుణ మాఫీ
- రైతు ఉత్పత్తిదారుల సంస్థ [FPO] అగ్రికల్చరల్ & ప్రాసెస్డ్ ఫుడ్ ప్రొడక్ట్స్ ఎక్స్‌పోర్ట్ డెవలప్‌మెంట్ అథారిటీ – APEDA APMC-వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల మార్కెట్ కమిటీ
గోకుల్ గ్రామ్ అంటే ఏమిటి?
ప్రపంచ పశువుల జనాభాలో భారతదేశంలో 14.5% మంది ఉన్నారు. అందులో 83% జనాభా స్థానికులు. స్టేట్ ఇంప్లిమెంటింగ్ ఏజెన్సీ (SIA)చే అమలు చేయబడిన రాష్ట్రీయ గోకుల్ మిషన్, సమీకృత దేశీయ పశువుల కేంద్రాల అభివృద్ధిపై దృష్టి సారిస్తుంది. ఈ పశువుల కేంద్రాలను గోకుల్ గ్రాములు అంటారు.
గోకుల్ గ్రామ్ ప్రధానంగా క్రింది లక్ష్యాలపై దృష్టి పెడుతుంది:
దేశీయ పశువుల పెంపకాన్ని మరియు వాటి సంరక్షణను శాస్త్రీయ పద్ధతిలో ప్రోత్సహించడం.
అధిక జన్యు యోగ్యత కలిగిన ఎద్దులను ప్రచారం చేయడానికి దేశీయ జాతులను ఉపయోగించడం.
ఉమ్మడి వనరుల నిర్వహణను ప్రోత్సహించడంతో పాటు ఆధునిక వ్యవసాయ నిర్వహణ పద్ధతులను అభివృద్ధి చేయడం.
